Rumen asıllı bir mühendis, fizikçi ve mucit olarak bilinen Henri Coanda havacılık ve aerodinamik alanlarında yaptığı çalışmalarla tanınmıştır. En önemli gelişmelerinden birisi de 1910 yılında dünyanın ilk jet motorlu uçağı olarak kabul edilen "Coandă-1910" modelini tasarlamış ve geliştirmiştir.

Henri Coanda, 7 Haziran 1886 tarihinde Romanya'nın başkenti Bükreş'de kalabalık bir ailenin ikinci çocuğu olarak doğmuştur. Babası 1918'de kısa bir süre Romanya Başbakanı olan General Constantin Coandă'dır, annesi Aida Danet ise Ünlü Fransız Doktor Gustave Danet'in kızıydı. Küçük yaşlarda Rüzgarın oluşumuyla ilgili yaptığı araştırmalarla dikkati çeken Henri Coanda, ilköğretim eğitimini Aziz Sava Ulusal Kolejinden aldıktan sonra askeri kariyere yönlendirmek isteyen babası tarafından 1899'da Iași'deki Askeri Lise'ye gönderildi. 1903'te liseden mezun oldu ve eğitimine Bükreş'teki Topçu, Mühendis ve Deniz Kuvvetleri Subayları Okulu'nda devam etti.

1904 yılında Almanya'ya Romanya Hükümeti tarafından eğitim için gönderilen topçu ve mühendis grubu içinde olur. Berlin'de Berlin-Charlottenburg Teknik Üniversitesinde eğitimine başladı. Teknik konulara ve özellikle havacılık teknolojisine meraklı olan Coandă, 1905 yılında Rumen ordusu için bir roket uçağı inşa etti. 1907-1908 yılları arasında Belçika'da, Liège'de ve Montefiore Teknik Enstitüsü'nde üniversite derslerine katıldı.

1908 yılında Romanya'ya döndü ve 2. Topçu Alayı'na muvazzaf subay olarak atandı. Mizacı ve yaratıcı ruhu askeri disiplinle bağdaşmadığı için ordudan ayrılmak istedi ve izin alarak ordudan ayrıldı. 1909'da Paris'te yeni kurulan Havacılık ve İnşaat Yüksek Okulu'na kaydoldu.

1908-1909 kışında, mühendis Gustave Eiffel ve Fransa eski başbakanı, Fransız Bilimler Akademisi üyesi, Sorbonne Matematiksel Analiz ve Mekanik Bölümü başkanı Paul Painleve'nin desteğiyle Henri Coandă, aerodinamik deneyler için bir tezgah inşa etti ve bu tezgah yardımıyla sayısız test gerçekleştirdi; cihaz, Paris-Saint Quentin hattında, geceleri -demir yolu trafiği dışında- 95 km/saat hızla aylarca çalışan bir lokomotife monte edildi.

Bu şekilde, bir lokomotif üzerinde tırmanarak, hıza ve kışın soğuğuna maruz kalarak, tehlikeli olduğu kadar da cüretkar deneyler yapan Henri Coandă, dünyanın ilk mobil aerodinamik bankını yarattı ve bu bank sayesinde, daha sonra hemen hemen tüm uçaklarda uçuş emniyeti için kullanılan "ön kenarlı yarıklı kanat"ı keşfetti. Bu, iniş kaldırma kuvvetini ve uçağın yanal kontrolünü artıran, yıllar boyunca çok sayıda kazaya neden olan tehlikeli durumların önüne geçen tamamen yeni bir unsurdu.

Ocak 1909'da Paris'teki École Supérieure de Aeronautique'te, mobil aerodinamik tezgahı kullanarak kanatlar üzerinde yaptığı araştırmaların sonuçlarını içeren bir bildiri sundu ve bunu Haziran ayında "La Technique Aeronautique" dergisinde Deneysel Kanatlar Üzerine Bir Çalışma başlığı altında yayınladı.

13 Mayıs 1910'da Fransa Havacılık Kulübü'nde, duman üfleyici ve kendi tasarımı olan aerodinamik terazi ve kamera kullanarak elde ettiği kanat profilleri etrafındaki aerodinamik spektrumların sonuçlarını dikkat çekici bir konferansta sundu.

Rumen asıllı bir mühendis, fizikçi ve mucit olarak bilinen Henri Coanda havacılık ve aerodinamik alanlarında yaptığı çalışmalarla tanınmıştır. En önemli gelişmelerinden birisi de 1910 yılında dünyanın ilk jet motorlu uçağı olarak kabul edilen "Coandă-1910" modelini tasarlamış ve geliştirmiştir. Havacılığın öncülerinden biri olarak kabul edilen Henri Coanda, bilim ve teknolojiye yaptığı katkılarla tarihe geçmiştir.

Ekim 1910'da Paris'te düzenlenen İkinci Uluslararası Havacılık Salonu'nda mühendis Henri Coandă, "Coandă-1910" adlı uçağını tanıttı. Yakıt ve yağlama tankları ilk kez üst kanada yerleştirildi, kalınlığı buna izin verecek kadar büyüktü ve ayrıca uçağın kanadının temel özelliği olan, gövde gibi düzeltilmiş, boyanmış ve verniklenmiş sert ve ince kontrplak yüzeyi olan bir ön kenar yuvası da vardı; bu çözüm daha sonra tüm uçak üreticileri tarafından benimsendi ve günümüzün metal yüzeyinin öncüsü oldu.

Ancak asıl devrimsel unsur, "Coandă 1910"u dünyanın ilk jet uçağı yapan tahrik sistemiydi. Henüz 24 yaşındayken Rumen mucit tarafından yapılmış bu orijinal uçağı dikkatle inceleyen Gustav Eiffel, uçağın yeniliğinden etkilenerek omzuna vurarak şöyle dedi: "Yazık oğlum, 30 yıl, hatta 50 yıl erken doğmuşsun, çok erken..." İnsanlığın uyanması 30 yıl sürdü, ta ki İngiliz mucit Frank Whittle, İtalyan Secondo Campini ile Alman Ernst Heinkel'in jet uçaklarını üretmesine kadar (1939-1941 dönemi).

Kasım 1911'de Reims'te düzenlenen bir askeri uçak yarışmasında, dönemin en ünlü üreticilerinin (Bleriot, Lotham Voisin, Nieuport, Bruguet) uçaklarıyla birlikte Coandă, dünyanın ilk çift motorlu uçağı olan yeni bir uçak tipini tanıttı, ardından İngiltere'ye gitti ve Bristol fabrikalarında teknik direktör olarak işe alındı. Burada "Bristol-Coandă" adı verilen birkaç uçak tipi üretti ve ismi uluslararası alanda yankı bulmaya başlayarak bir tür "marka" haline geldi.

8 Ekim 1934'te, yirmi yıl süren sayısız araştırma ve buluşun ardından, adını taşıyan Coanda Etkisi fenomenini keşfetti.

Henri Coanda, Romanya'ya döndükten sonra herkes tarafından tanınan bir bilim adamıdır. II. Dünya Savaşı başladığında başta Mihver Devletleri olmak üzere savaşa katılan bütün ülkelerin peşinden koştuğu biri haline gelmiştir. Savaş sırasında yayımladığı bildirilerle ve araştırma sonuçlarıyla Hem Mihver Hem de Müttefik Devletlerin havacılıklarını geliştirmiştir.

Henri Coanda, II. Dünya Savaşı 'nın ardından yıpranmamak adına Dünyanın birçok ülkesinde bulundu ve çalışmalarına oralarda devam etti uluslararası anlamda birçok üniversitede dersler verdi. 1950'lerde Jet Motor Teorisine Son şeklini verdi. (Günümüzde kullanılan F-16 ve F-35 gibi jetler bu teoriyle hareket etmektedir) 1969 yılında Romanya'ya kesin dönüş yaptığında Nikolay Çavuşesku iktidarının ilk yılıydı ve ilk icraat olarak Coandă Hava Kuvvetlerinde Bilim ve Teknolojiden Sorumlu Başkanlığa getirildi. RSR Akademisi üyeliğine seçildi ve ayrıca Bükreş Politeknik Enstitüsü'nden Doktor Fahri Doktora unvanını aldı. 1971 yılında Büyük Britanya Kraliyet Havacılık Derneği'nin fahri üyeliğine seçildi.

Henri Coanda, 25 Kasım 1972 tarihinde Romanya'nın başkenti Bükreş'de Magheru Bulvarı'ndaki evinde 86 yaşında ölmüştür.

Henri Coanda'nın 1910 Propulseur'unun bir kopyası Romanya'nın Bükreş kentindeki Ulusal Askeri Müze'de sergileniyor.

Kaynak:Biyografiler.com