Türk seramik sanatçısı Füreya Koral, Türkiye'de çağdaş seramiğin öncülerindendir.

Füreya Koral, 2 Haziran 1910 tarihinde İstanbul'da Büyükada'da doğmuştur. Annesi Mehmed Şakir Paşa'nın kızı Hakkiye Hanım, babası asker olan Mehmet Emin Koral'dır. Mehmed Şakir Paşa'nın torunudur. Cevat Şakir Kabaağaçlı (Halikarnas Balıkçısı) ve Suat Şakir dayısı, Fahrelnisa Zeid, Aliye Berger ve Ayşe Suad (Erner) teyzesidir. İyi bir eğitim görerek yetişti. Sanatla iç içe bir yaşamı oldu. Notre Dame de Sion Kız Lisesi'nde öğrenim gördükten sonra bir süre İstanbul Üniversitesi'nde Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümüne devam etti.

Türkiye'de çağdaş seramiğin öncülerinden olan Füreya Koral, 1947 yılında İsviçre'de öğrenmeye başladığı bu sanatı Paris'te iki yıl çeşitli atölyelerde geliştirdikten sonra Türkiye'de kişisel çabalarıyla hayata geçirdi ve ilk Türk profesyonel kadın seramik sanatçısı oldu.

Paris’te Fernand Léger ve André Lhote gibi ünlü sanatçılardan aldığı eğitim, Füreya Koral’ın sanatsal tarzını şekillendirmiştir. İlk sergisini 1951’de Paris’te açarak, seramik sanatının sanat olarak kabul edilmesine öncülük etmiştir. Sanatçının eserleri, dönemin batı sanatı içinde büyük ilgi uyandırmış ve doğu kültürünün simgelerini modern sanatla birleştiren özgün bir anlayışı yansıtmıştır.

Füreya Koral, 1952 yılında Paris'de yaptırdığı seramik fırınını İstanbul'daki gümrükten tarifede tanımı olmadığından ancak "ekmek fırını" olarak geçirtebildi. Bu sırada verem hastalığı nükseden Füreya Koral, henüz çalışmaya başlamadan önce kimseye haber vermeden Paris'e giderek doktorunun tavsiyesi ile ameliyat masasına yattı ve akciğerlerinin bir parçası alındı. Birkaç aylık nekahat döneminden sonra veremden kurtulmuş olarak 1953 yılında İstanbul'a döndü.

1953 yılında İstanbul'da El Irak Apartmanında Türkiye'nin ilk özel seramik atölyesini kurdu. Füreya Koral, buraya uğrayan dostları Ahmet Hamdi Tanpınar, Ahmet Kutsi Tecer, Melih Cevdet Anday, Sabahattin Eyüboğlu, Şakir Eczacıbaşı, Adalet Cimcoz, Mina Urgan gibi entelektüel dostlarıyla Bohem bir hayat sürmeye başladı.

Füreya'nın Bohem hayat sürmesini kabul etmeyen eşi Kılıç Ali ile 1954 yılında boşandı. Boşandıktan sonra birlikte yaşadıkları daireden eşyalarını Mehmed Şakir Paşa apartmanı'nın giriş katına taşıdı. Bu süreçte gerekli masrafları karşılamak için birçok mobilyasını ve eşyasını satışa çıkardı.

İlk evliliğini 20 yaşında iken çiftlik sahibi Bursalı Selahattin Karacabey ile 1930 yılında yaptı ve Bursa'ya taşındı. Arzusu buradaki köylü çocukların eğitimine yardımcı olmak iken, iki sene sonra 1932 yılında eşinden boşanıp İstanbul’a geri döndü.

1930–1932 yılları arasında Selahattin Karacabey ile evli kalan Füreya Koral, 1933 yılında annesi Hakkiye Hanım ile çıktıkları Yalova tatilinde Mustafa Kemal Paşa ve onun silah arkadaşı Kılıç Ali ile tanıştı. 1935 yılında Atatürk'ün sırdaşı ve o zaman milletvekili olan Kılıç Ali ile evlendi ve Ankara'ya yerleşti. Bu evliliği sırasında dönemin siyasetçilerini, sanat ve edebiyat dünyasından insanlarını tanıdı. 1938'e dek eşi ile birlikte Mustafa Kemal ATATÜRK'ün yakın çevresinde bulundu. Mustafa Kemal ATATÜRK'ün vefatının ardından 1939 yılında eşi ile İstanbul'a taşındı. 1940-1944 arasında müzik eleştirileri yazdı, çeviriler yaptı.

Füreya Koral'a 1945 yılında verem teşhisi konuldu. Tedavi için 1947 yılında İsviçre'de Leysen'de bir sanatoryuma gitti. Uzun süren tedavi döneminde, Londra'da bulunan teyzesi ressam Fahrelnisa Zeid, sanatla uğraşıp vaktini verimli geçirmesi amacıyla ona bazı materyaller göndermişti. Ayrıca diğer teyzesi Aliye Berger onu seramikle tanıştırdı. Bunlar arasında bulunan seramikçilik alet ve materyali dolayısıyla ilk defa seramikçiliğe ciddi bir uğraş olarak başladı. Çalışmalarını tanınmış Fransız seramikçi Georges Serré'nin desteği ile, Paris'te özel bir seramik atölyesinde sürdürdü. İlk seramik ve taş baskı sergisini 1951'de Paris'te M.A.I Sanat Galerisi'nde açtı. 1951 yılında tedavisi bitince İsviçre’den İstanbul'a döndü.

Daha sonra 1954 yılında Kılıç Ali'den boşandı.

Önce tabaklar onun için başlıca formlardan biri olduysa da her şeyden önce duvar panolarını önemsemiş. Aklında çini geleneğini yaygınlaştırmak varmış. Ressamların ve mimarların tepkisiyle karşılaşsa da bu onu durdurmamış ve inandığı yolda ilerlemiş.

1957'de Rockefeller öğrenim bursu ile Amerika'ya davet edilen Füreya, daha sonra Meksika'ya giderek Aztek ve Maya kültürlerine dair araştırmalar yaptı. Meksika'da yaygın olan duvar resmi geleneğinden etkilendi.

Zamanla modern mimarlarla birlikte yeni çağın ana malzemesi betonu renklendirerek, ona çağdaş bir tat katmış. İstanbul ve Ankara’da çarşı, han ve diğer kamusal mekânların içinde bulunduğu çok sayıda mimari yapı için büyük panolar üretmiş. Füreya Koral, seramik sanatıyla özellikle büyük boyutlu duvar panolarında çığır açtı. 1955-1975 yılları arasında birçok yapının iç ve dış yüzeyini seramik panolarla süsledi. Bu eserler, geleneksel çini sanatını modern mimariye kazandırarak önemli bir katkı sağladı.

Duvar panoları, genellikle soyut ve çağdaş karakterdeydi ve İstanbul’un güncel yaşamını yansıtan bir hareketlilik taşıyordu. Özellikle “Divan Pastanesi Panosu” (1969), bu yaklaşımın en öne çıkan örneklerindendir.

Füreya Koral - Duvar Panosu - 1969 yapım yılı İstanbul Divan Oteli, Divan Pastanesi - Taksim

Füreya Koral’ın en ikonik eserlerinden biri, İstanbul Divan Oteli’nin iç mekân dekorasyonunu üstlendiği 1969 yapımı panolardır. Bu panolar, otelin lobi ve restoranlarını süsleyen büyük boyutlu seramik duvar panolarıdır. İstanbul’un tarihi ve kültürel motiflerini modern bir yaklaşımla yorumlayarak, geleneksel çini sanatının ötesinde bir eser yaratmıştır. Bu panolar, Füreya Koral’ın seramik sanatına olan katkısının en çarpıcı örneklerinden biridir ve İstanbul Divan Oteli’nin sembolik birer parçası haline gelmiştir.

Füreya Koral, sanat kariyeri boyunca iç ve dış mekân panolarının yanı sıra objeler tasarladı ve geleneksel desenleri çağdaş bir yorumla işledi. 1970’lerde İstanbul Porselen Fabrikası için tasarladığı özel seri de bu dönemin önemli eserlerindendir.

1973 yılında İstanbul Elmadağ'daki Arif Paşa Apartmanı’na taşınmış. 1997 yılında ölümüne kadar burada hem yaşadı hem de işlerini üretti.

Evlilikleri :
1.eşi: 1930 yılında Selahattin Karacabey ile evlendi. 1932 yılında boşandı.
2.eşi: 1935 yılında Atatürk'ün sırdaşı Kılıç Ali ile evlendi. Kılıç Ali 'nin ilk evliliğinden olan aralarında Altemur Kılıç (d.1924-ö.2016)'ın da olduğu oğullarına annelik yaptı. 1954 yılında boşandı.

3 yaşından beri yanına alıp büyüttüğü ağabeyinin kızı Sara Koral'ı 18 yaşına geldiğinde nüfusuna geçirdi.

Özellikle duvar dekorasyonu, pano ve şömine üstüne çalışmalar yaptı, 1960 yılında da Ankara'daki bir otel için büyük bir pano yaptı. Sanatçının diğer eserleri arasında, 1963 yılında Ankara'da Ulus Çarşısı'na, İstanbul Manifaturacılar Çarşısı'na, 1966 yılında İstanbul'da Ziraat Bankası'na, 1969 yılında İstanbul Divan Oteli'ne yaptığı panolar sayılabilir. 1951’den günümüze kadar yurt içinde ve dışında 32 sergi açtı. Eserlerini Paris'deki Salon d'Octobre, Mexico City'deki Modern Sanat Müzesi, Prag'da Napstkovo Muzeum, Washington DC'de Smitshonian Institute ve Türkiye'nin çeşitli yerlerindeki galerilerde sergilendi. 

1955 yılında Cannes Milletlerarası Sergisinde gümüş madalya, 1962 yılında Prag Milletlerarası Sergisinde altın madalya kazandı. 1967 yılında İstanbul'da düzenlenen Milletlerarası Seramik Sergisinde de gümüş madalya aldı. Ayrıca Washington Smithsonian Enstitüsü'nden ödül ve Fransa'daki Vallauris bienalinden onur diploması aldı. Koral, 1981'de Kültür Bakanlığı ödülü, 1986'da Sedat Simavi Vakfı Plastik Sanatlar Ödülü'nü de lâyık görüldü.

Füreya Koral, 25 Ağustos 1997 tarihinde İstanbul'da 87 yaşında ölmüştür.

Ayşe Kulin, 2000 yılında Füreya Koral’ın hayatını anlatan Füreya adlı bir roman yazmıştır.

Ödülleri :
1986 - Sedat Simavi Görsel Sanatlar Ödülü 1981 - Kültür Bakanlığı Özel Ödülü
1967 - İstanbul Milletlerarası Seramik Sergisi Gümüş Madalya
1962 - Prag Milleterarası sergisi Altın Madalya
1955 - Cannes Milletlerarası Sergisi Gümüş Madalya


Kaynak:Biyografiler.com