Avrupa Birliği Komisyonu

Avrupa Komisyonu (İng: European Commission) ya da tam adıyla Avrupa Toplulukları Komisyonu (İng: Commission of the European Communities), yaklaşık 16.000 personelle desteklenip 25 komisyon üyesinden oluşan Avrupa Birliği politikalarının tasarlayıcısı ve koordinatörü başka bir deyişle Avrupa Birliği'nin yürütme organıdır. Mevzuat önerileri hazırayıp, Avrupa Parlamentosu ve Avrupa Konseyi'ne sunar. Bu organlarca hazırlanan bütçe ve programları uygulamakla yükümlüdür.

Komisyon topluluk antlaşmalarının koruyucusudur. ve Avrupa Adalet Divanı ile birliklte Avrupa birlik hukukukunun doğru uygulanmasını sağlar. Uluslararası platformlarda ve uluslararası antlaşmaların müzakerelerinde bilhassa ticaret ve işbirliği alanında Avrupa Birliği'ni temsil eder. Komisyon üyelerinin her biri farklı bir politika alanından sorumlu bir genel müdürlüğe başkanlık eder. Bu üyeler kendi ulusal hükümetlerinin isteklerinden bağımsız hareket etmek zorundadırlar.

Komisyonun başkanlığına, 2004 yılı Kasım ayında Avrupa Parlamento'sunda yapılan güvenoylaması sonrasında 5 yıllığına Jose Manuel Barroso getirilmiştir. Başkan ve Komisyon üyeleri üye ülke hükümetleri tarafından uzlaşma yoluyla atanır ve ancak Avrupa Parlamentosu tarafından görevinden alınabilir.

1 Aralık 2019'dan itibaren Avrupa Komisyonu başkanı Ursula von der Leyen'dir.

Avrupa Komisyonu, Birliğin yürütme organı olarak AB müktesebatını, bütçeyi ve programları uygulamaktan ve idari denetimden sorumlu kurumdur. Avrupa Komisyonu, her bir üye devletten bir kişinin yer aldığı, 5 yıl için seçilen 27 üyeden oluşur.

Komisyonun merkezi Brüksel'dedir. Komisyon, Birliğin genel çıkarlarını destekler ve bu amaca yönelik uygun girişimlerde bulunur. Antlaşmalar’ın ve kurumlar tarafından Antlaşmalar’a dayanarak kabul edilen tedbirlerin uygulanmasını sağlar. Avrupa Birliği Adalet Divanı’nın denetiminde Birlik hukukunun uygulanmasını gözetir. Bütçeyi uygular ve programları yönetir. Antlaşmalar’da öngörülen koşullara uygun olarak koordinasyon, yürütme ve yönetim işlevlerini yerine getirir. Ortak dış ve güvenlik politikası ile Antlaşmalar’da öngörülen diğer durumlar haricinde, Birliğin dış temsilini sağlar. Kurumlar arası anlaşmaların yapılması amacıyla, Birliğin yıllık ve çok yıllı programlama çalışmalarını başlatır.Komisyonun bir diğer önemli görevi ise yasama organını oluşturan Avrupa Parlamentosu ve Konseye sunduğu önerileri ile yasama sürecini başlatmasıdır. Birliğin yasama tasarrufları, Antlaşmalar’da aksi öngörülmedikçe, ancak Komisyon’un önerisi üzerine kabul edilebilir. Diğer tasarruflar, Antlaşmalar’da öngörülmesi halinde Komisyon’un önerisi üzerine kabul edilir.

Komisyon Başkanı, Komisyon’un görevini yerine getirirken uyacağı yönlendirici ilkeleri belirler, Komisyon’un uyumlu, etkin ve heyet olarak hareket etmesini sağlamak amacıyla iç organizasyonu konusunda karar verir, Komisyon üyeleri arasından, Birlik Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi dışındaki başkan yardımcılarını atar. Bir Komisyon üyesi, Başkan’ın talep etmesi halinde istifa eder. Birlik Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi, Başkan’ın talep etmesi halinde, Birliğin Kurucu Antlaşmalarında öngörülen usule uygun olarak istifa eder.

Avrupa Birliği Zirvesi, Avrupa Parlamentosu seçimlerini göz önünde tutarak ve gerekli istişarelerde bulunduktan sonra, Avrupa Parlamentosu’na, Komisyon Başkanlığı için nitelikli çoğunlukla bir aday önerir. Bu aday, Avrupa Parlamentosu tarafından üye tam sayısının çoğunluğuyla seçilir. Bu aday için çoğunluğun sağlanamaması durumunda, Avrupa Birliği Zirvesi nitelikli çoğunlukla hareket ederek, Avrupa Parlamentosu tarafından aynı usule göre seçilecek yeni bir adayı bir ay içinde önerir. Konsey, seçilen Başkan ile mutabakat halinde, Komisyon üyesi olarak atanmasını önerdiği diğer kişilerin listesini kabul eder. Komisyon üyeleri, üye devletlerin önerileri temelinde seçilir. Başkan, Birlik Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi ve Komisyon’un diğer üyeleri, heyet olarak Avrupa Parlamentosu’nun muvafakat oyuna sunulur. Komisyon, bu muvafakat temelinde, Avrupa Birliği Zirvesi tarafından nitelikli çoğunlukla atanır.

Komisyon, Avrupa Parlamentosu’na karşı heyet olarak sorumludur. Avrupa Parlamentosu, Komisyon hakkında bir güvensizlik önergesi oylayabilir. Böyle bir güvensizlik önergesinin kabul edilmesi halinde, Komisyon üyeleri toplu olarak istifa eder ve Birlik Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi de Komisyon’da yürüttüğü görevlerinden istifa eder.

Komisyon üyeleri, AB üyesi devletlerin vatandaşları olmalarına ve bu devletler tarafından atanmalarına karşın kendi ülkelerinin menfaatlerini değil, Birliğin genel menfaatlerini korumak durumundadır. Komisyon, sorumluluklarını yerine getirirken bağımsız hareket eder ve üye devletlerden ya da herhangi bir kurumdan veya makamdan talimat almaz.

Komisyon bünyesinde, herhangi bir konuda idari düzenlemelerin yapıldığı idari yönetim birimleri olan Genel Müdürlükler bulunur. Her Genel Müdürlük, çalışmalarının siyasi ve yönetim sorumluluğunu üstlenen komisere karşı sorumlu bir Genel Müdür tarafından yönetilir. Genel Müdürlükler, müdürlüklere, müdürlükler bölüm ya da birimlere, bölüm ya da birimler ise, masa şefliklerine ayrılmıştır. Her masada, masanın ilgili konusuna uygun sayıda uzman bulunur.