Selma Rıza, ilk Türk kadın gazeteci, İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin tek kadın üyesi, Hilal-i Ahmer Cemiyeti genel sekreteri ve yazar.

Selma Rıza, 5 Şubat 1872 tarihinde İstanbul'da doğmuştur. Selma Rıza Hanım, Paris'teki Jön Türkler'in liderliğini yapmış Ahmet Rıza Bey'in kızkardeşidir. Babası Şura-yı Devlet ve Meclis-i Âyan üyelerinden Ali Rıza Bey, annesi ise Avusturyalı Macar asıllı asil bir ailenin İslamiyet’e geçmiş kızı Nâile Hanım’dır. Selma Rıza ailesinin, ikisi erkek, beşi kız 7 çocuğundan en küçüğüdür. Evde özel ders alarak yetiştirilen Selma Rıza iyi derecede Fransızca öğrendi. Eğitiminde, ağabeyi Ahmet Rıza’nın büyük etkisi oldu.

Ağabeyi Ahmet Rıza, Abdülhamit II’in istibdat yönetimine muhalefet ederek 1889 yılında Fransa’ya gitmiş ve orada Jön Türk hareketine katılmıştı. Selma Rıza, ailesinden gizlice İstanbul'dan kaçarak Paris'teki ağabeyinin yanına gitti ve eğitimini Sorbonne Üniversitesi'nde sürdürdü. İstanbul’dayken özel dersler alan Selma Rıza, Fransızca bilgisiyle Sorbonne’a devam eder ve dünyaca ünlü bu üniversitede eğitim gören ilk Türk kadını olur. Paris’te on yıl yaşadı. İttihat ve Terakki Cemiyeti Paris şubesine üye oldu. Cemiyetin tek kadın üyesi idi. Ahmet Rıza Bey ile Halil Ganim Bey’in kendi paralarıyla çıkardıkları ve Fransızca olarak yayımlanan Meşveret gazetenin Fransızca yayımlanan eki Mechveret Supplement Français'de ve Türkçe olarak yayımlanan Bahaeddin Şakir ve Sami Paşazade Sezai’nin çıkardığı Şuray-ı Ümmet Gazetesi'nde çalıştı. İlk Türk kadın gazeteci unvanını Paris yıllarındaki çalışmaları ile aldı.

Selma Rıza, ilk Türk kadın gazeteci, İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin tek kadın üyesi, Hilal-i Ahmer Cemiyeti genel sekreteri ve yazar idi. Tanzimat döneminin ilk Türk kadın gazeteci ve romancılardan birisidir.

Selma Rıza'nın 1897 yılında kaleme aldığı Uhuvvet (Kardeşlik) adlı romanı kadın hakları konusuna yer veren öncü romanlardan biri olarak kabul edilmektedir. Selma Rıza, bu romanında, Osmanlı’da Tanzimat Fermanı’nın ilanıyla (1839) değişen sosyal yapıyı, aile ve kadın ekseninde ele alır; cariyelik, esaret, Batılılaşma sorunu, görücü usulü evlilik, kadının çalışma hayatı ve sosyal hayata karışma imkânı, kız çocuklarının okutulması gibi bazıları günümüzde de süren sorunlara değinir.

1892-1897 yılları arasında yazdığı Uhuvvet romanı, yazarın ölümünden sonra 1999'da Nebil Fazıl Alsan tarafından sadeleştirilerek yayımlanmıştır.

Selma Rıza, 1908 yılında II. Meşrutiyet'in ilanı üzerine İstanbul'a döndü. Yurda dönüşünden sonra gazetecilik yapmadı ancak sosyal hayatta rol almaya devam etti. Meşrutiyet'in ilanından sonra yeniden teşkilatlandırılan Hilal-i Ahmer Cemiyeti'inde çalıştı. Beş yıl boyunca genel sekreterlik yaptı ancak yönetimdekilerle görüş ayrılığına düşünce kurumdan ayrıldı.

Selma Rıza, 1910-1912 yılları arasında iki roman daha yazdı ancak yayımlamadı. Hanımlara Mahsus Gazete ve Kadınlar Dünyası gibi yayın organlarında yazılar yayımladı. İstanbul’da Müslüman Osmanlı kadınları için okullar açılması uğrunda mücadele etti. Meclis-i Mebûsan reisi olan ağabeyi Ahmet Rıza’nın da ön ayak olmasıyla Kandilli’deki Adile Sultan Sarayı’nın 1916 yılında Kandilli Adile Sultan İnas Mekteb-i Sultanîsi adı altında Türkiye’nin ilk yatılı kız lisesi olarak açılmasını sağladı. Cumhuriyet döneminde ise okulun adı, Kandilli Kız Lisesi olarak değiştirildi.

Selma Rıza, 5 Ekim 1931 tarihinde İstanbul'da 59 yaşında ölmüştür.

Kitapları :
1897 - Uhuvvet


Kaynak:Biyografiler.com