James Van Allen, 7 Eylül 1914 tarihinde ABD'nin İowa eyaletinin Mount Pleasant kasabasında Alma Olney Van Allen, Alfred Morris Van Allen çiftinin oğlu olarak doğmuştur. Tam adı James Alfred Van Allen'dir. Babası avukat annesi öğretmenlik yapmış bir ev hanımıdır. Mount Pleasant High School'dan mezun olduktan sonra Iowa Wesleyan Üniversitesinden 1935 yılında mezun oldu. 1936 yılında İowa Üniversitesi fizik bölümünde katı hal fiziği alanında yüksek lisansını tamamladı. Ardından 1939 yılında yine İowa Üniversitesi fizik bölümünde nükleer fizik alanında doktora derecesi aldı.

Ağustos 1939 yılında Washington DC'deki Carnegie Enstitüsü'nde Karasal Manyetizma Bölümü'nde Araştırma Görevlisi olarak çalışmaya başladı. 1940 yazında, Washington DC'deki Ulusal Savunma Araştırma Komitesi'nin (NDRC) T Bölümü'nde personel pozisyonuna atanarak DTM'nin ulusal savunma çabalarına katıldı ve burada uçaksavar ateşinin etkinliğini artıran patlatıcılar olan fotoelektrik ve radyo yakınlık fünyelerinin geliştirilmesi üzerinde çalıştı.

Bir diğer NDRC projesi daha sonra 1941'deki Atom Bombası Manhattan Projesi oldu.

Askerliğini 1942-1946 yıllarında ABD donanmasında subay olarak yaptı. Çalışmaları uçaksavar mermileri için radyo-yakınlık fünyelerinin geliştirilmesine kaydırıldı. 1942'de yakınlık fünyesi projesi Johns Hopkins Uygulamalı Fizik Laboratuvarı'na taşındı. Geliştirme aşaması tamamlandığında, ABD Donanması'nda teğmen olarak görevlendirildi ve mermileri savaş koşulları altında test etmek üzere Pasifik'teki bölgelere gönderildi. Bu hizmeti için dört savaş yıldızı aldı.

II. Dünya Savaşı'ndan sonra 1946-1950 yılına kadar Johns Hopkins Üniversitesi Uygulamalı Fizik Labaratuvarında çalıştı. Kozmik ışınlara olan ilgili çalışmalarına devam etti. Alman V-2 roketlerine benzer yeteneklere sahip Aerobee adlı daha küçük bir ABD roketinin geliştirilmesini de denetledi.

Ardından 1951 yılında İowa Üniversitesi fizik bölümünde çalışmalarına devam etti.

1951'de İowa üniversitesinin fizik ve astronomi profesörlüğüne getirildi. Burada V-2 ve Aerobee roketlerinin ulaştığı yüksekliklere benzer yüksekliklere ulaşabilen "rockoon" adı verilen düşük maliyetli bir balonla taşınan roket geliştirdi. 1951 yılından 1985 yılına kadar İowa Üniversitesinde 1969 yılında adı Fizik ve Astronomi Bölümü olarak değiştirilen bu bölümün başkanlığını yaptı.

Atmosferin fizikî ve biyolojik özelliklerini araştırdı ve kendi adıyla anılan ışınım kuşağını buldu. Yüksek irtifalı roketlerle yapılan araştırmaların öncüsü oldu. Kozmik radyosyonu araştırmak üzere çeşitli araştırma gezileri yönetti.

James Van Allen, Dünya'nın etrafındaki halen onun adıyla anılan radyasyon kuşaklarını keşfeden ve manyetosfer fiziği denilen yeni bir araştırma fizik alanının ortaya çıkmasını sağlayan kişidir. İlk ABD uydusu Explorer 1'in belirli kısımlarını o dizayn etmiştir.

ABD tarafından 1958 yılında uzaya gönderilen ilk uydu olan Explorer I yardımı ile Dünya çevresindeki keşfedilen radyasyon kuşakları uyduyu tasarlayan James Van Allen onuruna Van Allen kuşakları olarak adlandırılmıştır.

Van Allen Radyasyon Kuşakları Modeli, Kaynak: NASA

Aralarında Pioneer (Jüpiter ve Satürn) ve Galileo (Jüpiter) projelerinde de bulunduğu çeşitli gezegenler arası insansız uzay uçuşlarının planlama ve uygulanmasında görev aldı.

1982-1984 yılları arasında Amerikan Jeofizik Birliğinin başkanlığını yaptı.

Kariyeri boyunca Van Allen, Venüs, Mars, Jüpiter ve Satürn gezegenlerine yapılan ilk uçuşlar da dahil olmak üzere yirmi uzay aracı projesi için benzer enerjik yüklü parçacık dedektörleri sağladı. Jüpiter ve Satürn'ün yoğun radyasyon kemerlerine ve geniş manyetosferlere sahip olduğunu gösteren ilk kişi oldu.

James Van Allen, insanlı uzay uçuşlarının hepsine ve özellikle Uzay İstasyonu projesine şiddetle karşı idi. 2004 yılında da George W. Bush yönetiminin aya yerleştirilecek uzay istasyonu ve Mars gezegenine insanlı araç gönderme projelerine karşı çıkmıştır.

James Van Allen, 13 Ekim 1945 tarihinde Abigail Fithian Halsey II ile evlendi. İki oğlu ve üç kızı vardı.

James Van Allen, 9 Ağustos 2006 tarihinde Iowa, ABD'de 92 yaşında öldü.

Ödülleri:
1960 - Time Dergisi Yılın Adamı
1961 - Elliott Cresson Madalyası
1975 - Iowa Bilim Akademisi, Seçkin Akademisyen
1978 - Kraliyet Astronomi Topluluğu Altın Madalyası
1987 - Başkan Ronald Reagan tarafından verilen Ulusal Bilim Madalyası
1989 - Crafoord Ödülü
1991 - Vannevar Bush Ödülü
1994 - NASA Yaşam Boyu Başarı Ödülü
2006 - Ulusal Uzay ve Hava Müzesi Kupası


Kaynak:Biyografiler.com