Yunan mitolojisinde Herakles Roma mitolojisi’nde Herkül diye bilinir. Babası Zeus ile annesi Miken kralının kızı Alkmene'dir. Amfitrion'un karısı Alkmene'e aşık olan Zeus ona kocası kılığında yaklaşmıştır. Zeus, savaştan erken eve dönen kocası Amfitrion'un kılığına girdikten sonra onunla yattı. Ardından aynı gece Amfitrion döndü ve Alkmene, heteropaternal süperfekundasyon vakası (bir kadının farklı babalardan ikizleri olması) ile oğluna hamile kaldı.

Zeus, Alkmene'yi Herkül'e gebe bırakınca, Zeus'un kıskanç Hera doğacak bebeğin Perseus soyunun tahtına oturacağını ve Zeus’un şimdiden bununla övündüğünü biliyordu. Fakat taht için bir aday daha vardı. Alkmene’nin amcası Sthenelos’un karısı da hamileydi. Hera, kurnaz bir oyun oynadı. Hera, Perseus’un soyundan doğacak ilk erkek çocuğun kral adayı olacağı üzerine söz aldı Zeus’tan ve bir yeminle de pekiştirdi bu sözü. Bu adayın Alkmene’nin bebeği olacağından emin olan Zeus yemin etmekten çekinmemişti.

Hera da doğacağını bildiği Herkül'ün kral olmasını önlemek için, doğum tanrıçası Eileithyia ve Moiraların yardımıyla Herkül'ün kuzeni Eurystheus'un yedi aylıkken doğmasını sağlar. Hera, Zeus'un bunu görmemesi için de Ate'yi görevlendirir. Böylece Perseus soyundan doğan ilk çocuk Eurystheus, Tiryns, Miken ve Argolis bölgesine kral olur.

Herkül’ün Zeus’un çocuğu olduğunu anlayan eşi Hera onunla sürekli uğraşmış ve ölümüne neden olmuştur. Herkül (Herakles) doğduğu günden itibaren tanrısal bir kuvvete sahiptir.

Herkül ve ikizi Iphikles doğduktan sonra Amfitrion ikizlerden birinin kendi çocuğu, diğerinin Zeus'un çocuğu olduğunu bilir. Herkül dünyaya geldikten sonra Amphitryon Herkül’ü dışlamamış, hatta ona kendi babasının ismi olan Alkaios’un adını vermişti.

Herkül doğduktan sonra ise, Hera’nın onu öldürmek amacıyla iki zehirli yılanı bebek Herkül'ün yatağına gönderdi. Herkül iki zehirli yılanı öldürdüğünde henüz birkaç günlük bebektir.

Zeus, habercisi Hermes'in yardımıyla Herkül'ü Alkmene'den bir gece kaçırarak fark ettirmeden uykuya dalmış olan Hera'nın göğsüne koyar. Bebek Herkül, Hera'nın memelerinden akan sütü içecek ve böylece ölümsüz olacaktır. Fakat Hera, gece uyanıp tanımadığı bir bebeği emzirdiğini fark edince onu fırlatıp atar ve boşalan memesinden çıkan süt de gece gökyüzüne fışkırıp akar. Böylece ''Süt Yolu” gök adası oluşur. Türkçe'de ‘Samanyolu’ denmektedir. Herkül az da olsa içtiği süt ile doğaüstü güçler elde etmişti. Athena bebeği annesine geri getirdi ve daha sonra ailesi tarafından büyütüldü. Bundan ötürü "Hera’nın Görkemi" anlamına gelen Herakles (Herkül) adını uygun görmüşlerdi bebeğe.

Herkül, müzik hocası Linus'u bir lir ile öldürdükten sonra üvey babası Amfitrion tarafından bir dağda sığır beslemeye gönderildi. Burada ona "hoş ve kolay" bir yaşam ile "şiddetli ama görkemli" bir yaşam arasında bir seçim yapması teklif edildi. O ikinci seçeneği seçti.

Herkül üstün bir eğitim görmüştür. En iyi yaptığı işler ok atmak, araba kullanmak ve güreşmektir. 18 yaşına geldiği zaman Kitharion ormanlarında yaşayan ünlü canavarı öldürmüştür. Kendisine ödül olarak Thebai kralı Kreon'un kızı Megara verilmiştir. Bu kızdan üç oğlu olmuştur.

Hera'nın yol açtığı bir delilik nöbetinde Herkül, çocuklarını ve karısı Megara'yı öldürdü. Herkül, karısını ve çocuklarını öldürdükten sonra Delfi'ye kaçtı. Bir rahibe olan Delphi Kahini tarafından on yıl boyunca Kral Eurystheus’a hizmet etmesi ve Eurystheus'un kendisinden istediği her görevi yerine getirmesi emredildi.

Suçlarından arınması için Miken kralı Eurystheus'un hizmetine girip, onun her istediğini yapması gerekmiştir. Kralın, Herkül'e yaptırdığı 12 işe mitolojide Herkül’ün 12 görevi veya işleri denir.

Herkül, tarihe en büyük katkısını "Olimpiyat Oyunları"nı başlatarak yapacaktır. Herkül, kendisine yardım etmek isteyen bir ölümlüyü suçsuz yere öldürmesi üzerine cezalandırılır ve köle olarak satılır. Üç yıl boyunca kölelik yapan Herkül, türlü savaş ve kendisine verilen "iş"leri kanlı biçimde yerine getirir ve özgürlüğüne kavuşur. Özgür kalır kalmaz da savaşlarına devam eder. Kendisine verdiği bir "iş" karşılığında sözünü yerine getirmeyen Troya kralı Laomedon'a saldırır. Ölümlülere yakışır bir nedenle çıkan bu savaşın ardından Tanrıların Giagantlara karşı savaşında Tanrılara yardım eder, bu savaş sırasında Olimpiyat Oyunlarını başlatır. Bütün dünyada antik olimpiyat oyunlarını simgelemekte kullanılan disk atan atlet heykelleriyle Herkül özdeşleştirilir.

Zeus, Herkül'ü Hera'nın kıskançlığının kurbanı olarak bırakmamak arzusuyla, Hera’ya “Herkül, Eurystheus'un hizmetinde on iki büyük görev yaparsa ölümsüz olmaldır” sözünü verdirdi. Herkül, 9. görevinde kemerini almak için Amazonların kraliçesi Hippolyta ile anlaşmış, ancak Hera'nın kışkırtmasıyla Amazonlar, Herkül'e saldırmış, Herkül de kraliçeyi öldürmek zorunda kalmıştır.

Herkül'ün en bilinen hikayelerinden biri de Nemea aslanının öldürüşüne ilişkin hikayedir. Herkül, Eurysşeus'a kölelik etme cezasına çarptırılmıştır. Eurysşeus'un ise derdi başkadır. Herkül'e hiç kimsenin yapamayacağı görevler vermektedir. Nemea aslanını öldürme görevi ise bunların en sonuncusudur. Herkül, su içerken Nemea aslanına saldırır, ancak aslana saplamak istediği kılıcı ilk darbede kibrit çöpü gibi kırılmıştır. Kendini kısa sürede toparlayan Herkül, bir sıçrayışta Nemea aslanının sırtına biner. Aslan ne yaptıysa kurtulamaz ve Herkül, boğazını sıkarak aslanı öldürür. Aslanın derisini yüzen Herkül arkasından saldıracak hainler ve korkaklar için aslanın postunu bir zırh olarak kullanır.

Herkül'ün 10. görevi olan Geryoneus'un ait olan kırmızı sığırları Atina'ya geri getirirken olan yolculuğu esnasında Hera'nın gönderdiği dev bir at sineği, sığır sürüsünü dağıtır. Tanrıça ayrıca yol üzerindeki bir nehrin sularını da yükseltir. Herkül'ün 12 görevinden onbirincisi de Hesperidlerin altın elmalarını getirmektir. Bu elma ağacı, tanrıça Hera'ya, tanrıça Gaia'nın düğün hediyesidir. Herkül, Olimpos'a gelip Hera ile barıştıktan sonra Hera'nın kızı Hebe ile evlenir.

Herkül, baş tanrı Zeus'un oğlu olduğu için babası tarafından kayırılmıştı. Zeus'un amacı, Herkül'ün bir gün Olimpos'taki tanrılara katılmasıydı. Ancak Zeus'un karısı, tanrıça Hera, Herkül'ü hor görüyordu çünkü Zeus'un sadakatsizliğinin bir kanıtı olarak duruyordu. Hera, Herkül'ün mitlerinde sürekli olarak öne çıkan bir düşmandı. Herkül'ün üvey kız kardeşi olan tanrıça Athena, Herkül'ün Prometheus ve Atlas gibi birçok Yunan tanrısı, kahramanı ve Titan'la karşılaştığı yolculuğu boyunca ona büyük bir yardımda bulunur.

Herkül'ün Ölümü:
Herkül, yarı tanrı yarı insan olduğu için mitolojide ölümü ve Olimpos'a alınışına dair hikayesi vardır. Herkül, Irmak tanrısı Deianeira ile evlenmek istemektedir. Ancak, kıskanç bir kadın olan Deianeria Herkül'ün kendisini aldatacağından emindir. Herkül'den nefret eden Nessos'un ölmek üzereyken Deianeira'ya verdiği ve güçlü bir aşk iksiri olduğunu söylediği kan, aslında Herkül'e büyük bir tuzaktır. Deianeria, bu kanı bir kıyafete sürer ve Herkül'e gönderir. Herkül kıyafeti giyer giymez üzerine yapışmaya ve mütşiş bir acı vermeye başlar. Herkül kıyafeti çıkarmaya çalıştığında ise etlerini parçalayarak ayrılır. Büyük acılar çeken Herkül, ormanda büyük bir odun yığını yaptırır ve üzerine çıkarak ateşe verilmesini ister. Ancak dostları sevdiği için düşmanları da korkularından dolayı Herkül'ün bu isteğini yerine getiremez. Tesadüfen oradan geçen ve koyunlarını arayan Poias Herkül'ün bu isteğini kabul eder. Ateşler içinde ölür. Herkül'ün ölümüne başta Zeus olmak üzere bütün tanrılar çok üzülmüş ve onu Olimpos'a götürerek ölümsüzlük bağışlayıp tanrıça Hebe ile evlendirmişlerdir.

Herkül'ün dünyadaki yaşamı boyunca 70 kadar çocuğun babası olduğu söylenir. En öne çıkanlardan biri Herakles ile Deianeira veya Melite'nin oğlu Hyllus'tur. Soyundan gelen Heraklidler'in Lidya'da bir dönem yönetici hanedanlık yaptığı söylenir.

Homeros'un yazdığına göre Herkül'e verilen 12 görev şunlardır:
1. Nemean aslanını yenmek (efsaneye göre aslanın postu sadece kendi pençesiyle kesilebilir). Eurystheus’un buyurduğu ilk görev, dehşet saçtığı Nemea yöresinin adıyla anılan korkunç bir aslanı öldürmek ve derisini yüzmekti. Herakles, kas gücünü kullanarak aslanı öldürmeyi başardı ve derisini yüzüp pelerin yaptı.
2. Lerna gölündeki Hydra'yı öldürmek. Herkül'ün ikinci görevi, Lerna kentinin yakınlarındaki bataklığı mesken tutan, köpeğe benzer gövdeli ve yılansı dokuz başlı bir yaratık olan canavar Hydra'yı öldürmekti. Herakles'in kılıcıyla kestiği her başın yerine yenisi çıktığından, canavarın ortadaki ölümsüz başına ulaşmak mümkün olmuyordu; üstelik Hera'nın görevlendirdiği bir yengeç, dikkatini dağıtıyordu. Herkül, bu zor görevi yeğeni İolaos'un yardımıyla başardı.
3. Artemis'in kutsal hayvanlarından Keryneia Geyiğini yakalamak. üçüncü görev, Keryneia Tepesi’nde otlayan, Tanrıça Artemis'in bile yakalayamadığı, çok hızlı koşan, zararsız bir dişi geyiği yakalayıp canlı olarak krala getirmekti. Herakles, bir yıl yonunca iz sürdükten sonra geyiği yakalamayı başardı. Ancak dönüş yolunda Artemis karşısına çıkıp onu azarlayınca ona geyiği incitmeden geri getireceğine söz verdi. Geyiği krala teslim eder gibi davranıp, elini sürmesine bile izin vermeden serbest bıraktı; böylece hem Krala, hem Artemis'e verdiği sözü tuttu.
4. Erymanthian dağında yaşayan büyük yaban domuzunu ağla tutmak. Dördüncü görev, yine bir hayvanı canlı olarak yakalamaktı ama geyik gibi masum bir hayvan değildi bu; Erymanthos Dağı’nın eteklerindeki köyleri ve tarlaları talan eden azman bir yaban domuzuydu. Herakles, yaban domuzunu sopasıyla dürte dürte kar dolu bir çukurda kıstırdı; ayaklarını bağlayıp sırtında taşıyarak Eurystheus’un karşısına çıkardı.
5. Augias'ın ahırlarını bir günde temizlemek. (İki büyük ırmağın yataklarını değiştirip ahırlardan geçirerek.) Beşinci görev Herakles gibi bir kahramana yakışmadığı gibi, onu aşağılayan bir amaca yönelikti: Elis kralı Augeias’ın ahırlarında birikmiş sığır dışkılarını temizlemek, hem de bir günde. Herakles, Alpheus ve Peneus derelerinin yatağını değiştirip ahırların yan duvarlarında yeğeni İaolos'un yardımıyla açtığı büyük gediklere yönlendirdi. Böylece bir günde ahırları temizlemeyi başladı. Ancak Eurystheus, İolaos'tan ve nehir tanrılarından yardım aldığı gerekçesiyle bu görevi geçersiz saymıştır.
6. Stymphalos'da yaşayan ve o bölgedeki insanların rahatını kaçıran Stymphalian Kuşları Athena'nın yardımıyla kovmak. Adını aldıkları Stymphalia Gölü etrafında yaşayan ve etrafa ciddi boyutta zarar veren Stymphalos kuşlarını bölgeden uzaklaştırmak Herakles'in altıncı görevidir. Athena'nın verdiği tunçtan yapılma bir çift zil (veya bir çıngırak) kuşları korkutup havalandıran Herakles, ok ve taş fırlatarak bir çoğunu öldürdü, geride kalanlar da uçup gitti. Göl civarında hiç kuş kalmadı.
7. Girit'e gidip Poseidon'un Minos'a verdiği azgın Girit Boğası'nı getirmek. Yedinci görev, Girit adasında yarı insan yarı boğa bir yaratık ola Minotauros'un babası olan beyaz boğayı Mikenai’ye getirmekti. Girit boğası denilen boğa, sürüldüğü kırsal alanda giderek azgınlaşmış, adaya zarar vermeye başlamıştı. Herakles, boynuzlarından yere çalarak boğayı yakalamayı ve gemiye koyup Mikenai’ye getirmeyi başardı. Eurystheus boğayı Hera’ya kurban olarak sunmak istediyse de Hera bu kurbanı kabul etmedi.
8. Diomedes'in kısrakları diye adlandırılan insan yiyen dört vahşi atın yakalanması. Herakles'in sekizinci görevinin konusu, Trakya kralı Diomedes’in insan etine alıştırdığı dört vahşi kısraktı. Yanına atçılıktan anlayan Abderos adlı bir arkadaşını da alıp gemiyle Trakya'ya giden Heracles, atları zincirlerle birbirlerine bağlayıp gemiye doğru sürdüğü sırada peşine düşen Diomedes ve askerleri ile savaşmak zorunda kaldı. Bu sırada atlar, arkadaşı Abderos'u yedi. Herakles, yaptıkları dövüş sonucu can çekişen Diomedes’i de atların önüne attı ve karınları doyunca sakinleşen atları önüne katıp getirdi.
9. Amazonlar kraliçesi Hippolyta'dan kemerini almak. Kemeri almak için kraliçe ile anlaşmış, ancak Hera'nın kışkırtmasıyla Amazonlar, Herakles'e saldırmış, Herakles de kraliçeyi öldürmek zorunda kalmıştır. 9. sırada gerçekleştirdiği görevi, Hippolyte'ten bu sihirli korsenin alınması idi. Eurystheus'un kızı Admete'nin isteği üzerine bu görev Herkül'e verilmiş ve Herkül de durumu Hippolyte'e anlatarak korseyi almıştır. Tam bu esnada, Hera Amazon kadınları arasında bir yalan haber çıkarmış ve Herkül'ün aslında kraliçeyi kaçırmak için geldiğini öne sürmüştür. Bunun üzerine Amazon kadınları Herkül'e saldırıya geçmiş, Herkül ise Hippolyte'in kendisine ihanet ettiğini düşünürek onu öldürmüştür.
10.Okeanos'un bir adasında bulunan 3 gövdeli dev Geryoneus'un sığırlarını çalmak. Herkül onuncu görevi, Erytheia'da bulunan ve Geryoneus'a ait olan kırmızı sığırları Atina'ya getirmekti. Bu zorlu görev öncesi çok sıcak Libya Çölünü geçmek zorunda olan Herkül, çöl'de yol alırken, sıcaktan çok sinirlenir. Bunun üzerine Güneş'e (Helios) ok atıp sinirinin geçmesini sağlamaya çalışan Herkül'e, Helios bu cesaretine duyduğu takdirden ötürü, Herkül'e altından bir kayık hediye eder. Herkül bu kayık ile Akdeniz'de yol olarak Erytheia adasına ulaşır. Adaya çıktıktan sonra ilk olarak çoban köpeği Orthrus ile karşılaşan Herkül hayvanı, zeytin ağacından yapılma sopası ile öldürür. Orthrus'un ardından, çoban Eurytion'u da aynı şekilde devredışı bırakan Herkül'ün karşısına en son olarak Geryoneus çıkar. Hidra kanına bulanmış oklarından biri ile Geryoneus'u alnının ortasından vuran Herkül, Korkunç Titan'ın acı bir bağırışı ile ölmesine tanıklık eder. Bundan sonra, Eurystheus'a götürmek üzere, sığırlarla birlikte yola çıkan Herkül, İtalya'daki Aventine Tepesi yakınlarında mola verip uyuduğu sırada, sürünün bir kısmı Cacus tarafından çalınır. Sürünün geri kalanı ile yoluna devam eden Herkül, yolda bir mağara girişine geldiğinde, mağaranın içerisinden dışarıdaki hayvanlara gelen çağrıları duyar. Bunun üzerine mağaraya giren Herkül, Cacus'u mağaranın içerisinde öldürerek, çalınan hayvanları tekrar sürüye katar. Atina'ya olan yolculuğu esnasında, Hera'nın gönderdiği dev bir at sineği tarafından korkup dağılan hayvanları toplamak için bir yıl daha vakit harcayan Herkül, yine Hera tarafından yol üzerinde suları yükseltilmiş olan bir nehri aşmak için de, nehrin bir kısmını taşlar ile doldurarak sığ bir alan oluşturur ve sığırların bu kısımdan geçmesini mümkün kılar. Uzun uğraşlar sonunda sürüyü Atina'ya ulaştıran Herkül, sığırları Eurystheus'e teslim eder. Eurystheus ise hayvanların tümünü Hera'ya adak olarak kurban eder.
11. Hesperidler'in altın elmalarını getirmek. Elmaları almak için altın elma ağacını koruyan kızları ve daha da önemlisi onların ejderini geçmesi gerekiyordu. Bunun için Herakles altın elmaların koruyucusu olan kızların babası Atlas'a gider ama o da biraz uyanık davranarak Herakles'le bir anlaşma yapar. Herakles on birinci görevine gelene kadar gerçekleştirdiği tüm görevlerde ya ilahi şekilde tanrılardan ya da çevresindekilerden aldığı yardımlar nedeniyle, Eurystheus bu görevlerin hiçbirini geçerli saymamış fakat, bu on görevinde yerine geçebilecek yeni iki adet görevi Herakles'e vermiştir. Bunlardan ilki Hesperid'lerin bahçesinde bulunan altın elmalardan getirme görevi idi. Herakles bu bahçenin yerini bilmediği için, ilk önce şekil değiştirme konusunda usta olan deniz tanrılarından Nereus'u yakalamış ve bahçenin yerini öğrenmiştir. Bahçe yolunun üzerinde yenilmez savaşçı dev Antaios ile karşılaşan Herakles, Antaios'un yoluna gelen herkes ile güreşmesi geleneği neticesinde, onunla güreşe tutuşmuştur. Annesi Gaia'nın ona verdiği özellik sayesinde toprağa ayağı değdiği takdirde hiçbir zaman yenilgiye uğratılamayan Antaios'u; Herakles havaya kaldırıp kolları arasında ezerek öldürmeyi başarmıştır. Hesperidlerin bahçesine geldiğinde, gök kubbeyi sırtında taşıyan ve Hesperidlerin babası sayılan Atlas ile karşılaşan Herakles, Atlas'ı elmaları bahçeden çalmak konusunda ikna eder. Kendi ağır yükünü Herakles'e devir etme karşılığında elmaları çalan Atlas, geri döndüğünde, bu yükü tekrar sırtlamak konusunda çok istekli değildir. Tam bu sırada Herakles, taşıdığı gök kubbenin sırtına tam olarak yerleşmediğini ve biraz kaydığı şeklinde Atlas'ı kandırır ve fırsattan istifade ederek, elmaları alıp, Atlas'a ağır yükünü tekrar iade eder. Daha sonra da elmaları Atina'ya götürmek amacı ile yola koyulur.
12. Hades'in ölüler ülkesini koruyan Kerberos adlı köpeği yeryüzüne çıkarmak. Herakles'in on ikinci ve son görevi, Hades'in krallığını yaptığı ölüler diyarının bekçi köpeği olan Kerberos'u Atina'ya getirmekti. Görevi aldıktan sonra diğer tarafa geçmek için Eleusis'tan yardım ve bilgi alan Herakles, Tanareum bölgesinde ölüler diyarına geçiş yapabileceği girişi bulur. Athena ve Hermes'in yardımı ile girişten geçen ve Kharon'u da yine Hermes'in yardımı ile geride bırakan Herakles, Kerberos ararken ölüler diyarında Hades tarafından zincirlenen Theseus'u sihirli kelepçelerinden güç de olsa kurtarır. Hades ve Persephone'nin karşısına çıkıp durumunu anlatan Herakles, onların onayını alarak Kerberos'u geri getirmek üzere izin alır. Kerberos'un karşısına çıkıp, güreşte onu yenmeyi başaran Herakles, Kerberos'u yeraltı dünyasından çıkararak Atina'ya; Eurystheus'un karşısına çıkarır. Korkudan nereye saklanacağını bilemeyen Eurystheus, yakınında bulunan büyük bir amforanın içerisine saklanır. Herakles'in Kerberos'u yeryüzüne çıkardıktan sonra, etrafa saçılan zehirli salyasından dünya üzerindeki ilk zehirli bitkiler oluşmuş ve buradan yayılarak diğer ülke ve topraklarda da yetişmeye başlamıştır.

Kaynak:Biyografiler.com