Daron Acemoğlu

Daron Acemoğlu, Eylül 1967'de İstanbul’un Kadıköy ilçesinde dünyaya geldi. Annesi öğretmenlik ve müdürlük yaparken, babası ise hem öğretim görevlisi hem de avukattı. Ermeni kökenli bir aileden gelen Acemoğlu, eğitimine Aramyan Uncuyan Ermeni İlkokulu'nda başladı ve 1986 yılında Galatasaray Lisesi’nden mezun oldu. Henüz 15 yaşındayken siyasete ilgi duymaya başlayan Acemoğlu, Türkiye’nin ve dünyanın durumu, demokrasi, az gelişmişlik gibi konularda merak duyduğunu ve bu alanlarda yoğun şekilde kitaplar okuduğunu ifade etti.

Lise yıllarından sonra iktisat eğitimi almaya karar veren Acemoğlu, yurtdışında eğitim görmeye yöneldi. Almanya'da kısa bir süre eğitim aldıktan sonra İngilizce öğrenmeye başlayan Acemoğlu, lisans eğitimini İngiltere’deki York Üniversitesi’nde Matematiksel Ekonomi ve Ekonometri bölümünde tamamladı (1989).

Lisans eğitimini sürdürdüğü yıllarda babasını kaybeden Acemoğlu, bu zor süreçte Türkiye’ye geri dönmeyi düşündüğünü, ancak akademik kariyere yönelerek devam ettiğini belirtti. Bankalarda yaptığı stajlardan keyif almadığını fark edince akademiye odaklanmaya karar verdi ve Londra Ekonomi Okulu’nda (London School of Economics) yüksek lisansını (1990) ve doktorasını (1992) tamamladı.

1992-1993 yıllarında Londra Ekonomi Okulu’nda ders veren Acemoğlu, 1993 yılında ABD’ye giderek Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nde (MIT) akademik kariyerine başladı. 2000 yılında ekonomi profesörü unvanını kazanan Acemoğlu, 2019 yılında MIT'de bir öğretim üyesine verilebilecek en yüksek unvan olan “enstitü profesörü” unvanını aldı.

Akademik kariyerinde siyasal ekonomi, ekonomik kalkınma, ekonomik büyüme, gelir ve ücret eşitsizliği, çalışma ekonomisi, iktisat teorisi, beşeri sermaye ve eğitim gibi alanlarda önemli çalışmalar yaptı. Siyaset bilimci James A. Robinson ile birlikte yazdığı Diktatörlük ve Demokrasinin Ekonomik Kökenleri (2006) ve Ulusların Düşüşü: Güç, Refah ve Yoksulluğun Kökenleri (2012) eserleri birçok ödül kazandı ve geniş bir okuyucu kitlesine ulaştı.

Acemoğlu’nun makaleleri uluslararası akademik dergilerde yayımlandı ve 2001 yılında Avrupa Ekonomik Kuruluşu’nun bir araştırmasında dünyanın en önemli 1000 ekonomisti arasında 12. sırada yer aldı. Dünyada en çok alıntı yapılan 10 ekonomist arasında yer alan Acemoğlu, 2005 yılında John Bates Clark Madalyası’na layık görüldü. 2007 yılında ise Amerikan Bilim ve Sanat Akademisi’ne seçildi.

2024 yılında, Nobel Komitesi tarafından Nobel Ekonomi Ödülü’ne layık görülen Acemoğlu, İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi tarafından “kurumların oluşumu ve refah üzerindeki etkilerini ele alan çalışmaları” nedeniyle Simon Johnson ve James A. Robinson ile birlikte bu ödülü aldı.

Daron Acemoğlu’nun Kitapları
Acemoğlu, ekonomi ve politika alanında kapsamlı ve etkili kitaplar yazmış, ekonomik teorileri sade bir dille açıklayarak geniş bir okuyucu kitlesine hitap etmiştir. İşte bazı önemli eserleri:

• Why Nations Fail (Ulusların Düşüşü): James A. Robinson ile birlikte yazdığı bu eser, ülkelerin ekonomik gelişmişlik düzeylerini belirleyen temel faktörleri ele alır. Kitap, ekonomik büyümenin yalnızca doğal kaynaklara veya coğrafi konuma değil, kapsayıcı ve çoğulcu kurumların varlığına bağlı olduğunu savunur.
• The Narrow Corridor (Dar Koridor): Toplumların özgürlük ve güvenlik arasında nasıl bir denge kurduğunu inceleyen bu kitap, güçlü devletlerin toplumsal refah üzerindeki olumlu etkisini vurgular.
• Economic Origins of Dictatorship and Democracy (Diktatörlüğün ve Demokrasinin Ekonomik Kökenleri): Siyasi rejimlerin ekonomik temellerini araştıran bu eser, demokrasi ve diktatörlük gibi yönetim biçimlerinin ekonomik kökenlerini analiz eder.
• Introduction to Modern Economic Growth (Modern Ekonomik Büyümeye Giriş): Ekonomik büyüme teorisi üzerine yazılmış kapsamlı bir ders kitabıdır.