Venezuela'daki kriz nasıl gelişti, son durum ne?

Venezuela'daki kriz nasıl gelişti, son durum ne?

Nicolas Maduro'nun meşruiyetini kabul etmeyen Ulusal Meclis Başkanı Juan Guiado ülkesindeki muhaliflerin 23 Ocak 2019 tarihinde protesto yürüyüşleri ile sokağa çıkacaklarını açıklamıştı. Yürüyüşte Ulusal Meclis'in Başkanı Guaido, mitingde yemin ederek, kendini ülkenin 'geçici devlet başkanı' ilan etti. Nicolas Maduro ise bu durumu reddetti ve ABD ile tüm diplomatik ilişkileri kestiğini açıkladı.

Peki bu duruma nasıl gelindi?

23 Ocak 2019 tarihinde gerçekleşen olaylarda Ulusal Meclis Başkanı Juan Guiado kendisini 'geçici devlet başkanı' ilan ederken, ABD ile birlikte Kanada, Brezilya, Peru, Arjantin, Kosta Rika, Paraguay, Kolombiya, Ekvator, Şili, Guetamala ve Honduras muhalefet lideri Guaido’yu geçici başkan olarak tanıdıklarını ilan etti.

Nicolas Maduro ise bunun bir darbe girişimi olduğunu belirterek halka sakinlik çağrısında bulundu. Bolivya, Küba ve Meksika, İran, Rusya ve Türkiye ise Nicolas Maduro’yu Venezuela lideri olarak tanımaya devam ettiklerini açıkladı. Çin ise kısmen Maduro'ya destek verdi. Çıkan olaylarda ise 14 kişinin hayatını kaybettiği belirtildi.

Peki bu duruma nasıl gelindi ve ülkede son durum ne?

2017 olayları ve Guiado'nun ortaya çıkışı

Maduro'nun ittifakının 2015'te gerçekleşen seçimlerde Ulusal Meclis'teki çoğunluğunu kaybetmesi üzerine Venezuelalı lider 2017 yılında meclisi lağvederek yeni bir anayasa için Kurucu Meclis kuracağını ilan etti. Muhalefet bu durumun ardından boykot kararı almaya karar verince de meclisteki bütün çoğunluk Nicolas Maduro ve hükümet destekçilerinin oldu.

Bu durumu protesto için 2017 yılında Guaido'nun da aralarında bulunduğu muhalifler sokağa çıktı. 12 Ağustos 2017'ye kadar süren olaylarda toplam 165 kişi hayatını kaybetti, 15 binden fazla kişi yaralandı, 5 bine yakın kişi ise gözaltına alındı.

Muhalefet kurucu meclisi tanımadığını belirtirken, 28 Temmuz 1983 doğumlu, 35 yaşındaki Juan Guaido Ulusal Meclis Başkanı oldu. Ancak seçildikten kısa süre sonra gözaltına alındı, bir süre sonra ise salındı.

Ekonomik kriz ile gelen seçim

En son 2013'te yüzde 2 civarında büyüme gören Venezuela'da uzun zamandır ekonomik kriz yaşanıyor. Nicolas Maduro, yeni 100 bin bolivar banknotunu 2017'de piyasaya sürmek gibi geçici önlemler alsa da kriz çözülememişti. Ülkede yüzde 1 milyona yaklaşan enflasyon oranıyla Venezuela'da 20 Mayıs 2018'de seçimler yapıldı.

Ulusal Seçim Konseyi, oyların tamamına yakınının sayıldığını ve Maduro'nun 6,245,862 oy ile yüzde 67.8 oy oranına ulaşarak yeniden seçildiğini açıkladı. Ancak muhalefet bu kararın hile ile yapıldığını ve karşıt fikirden pek çok kişinin gözaltına alındığını açıklayarak sonucu kabul etmediklerini ifade etti.

Mayıs ayındaki seçimlerden bu yana ise protestolar ve eylemler zirve yaptı.

Maduro destekçileri ve muhalefeti karşı karşıya getiren eylem çağrısı

Maduro'nun başkanlığını kabul etmeyen Ulusal Meclis Başkanı Juan Guiado, liderliğindeki muhaliflerin ülkede düzenlenecek protesto yürüyüşleri sokağa çıkılacağını açıklamıştı.
23 Ocak 2019 tarihinde gerçekleşen olaylarda Ulusal Meclis'in Başkanı Juan Guaido, düzenlediği mitingde yemin ederek, kendini ülkenin geçici devlet başkanı ilan etti. Meydanda kendisini destekleyenlere seslenen Guaidio, "Yönetimin gasbedilmesine son vermek, geçici hükümeti kurmak ve özgür seçimler düzenlemek için resmi olarak Venezuela'dan sorumlu devlet başkanlığı görevini üstlenmeye yemin ediyorum" dedi.

Donald Trump'ın Maduro'nun liderliğini reddetmesi

Televizyon kanallarının son dakika olarak duyurduğu bu gelişmeden dakikalar sonra ise ABD Başkanı Donald Trump açıklama yaparak Ulusal Meclis Başkanı Juan Guaido'yu 'geçici devlet başkanı ilan ettiklerini açıkladı.

Donald Trump, "Venezuela vatandaşları, gayri meşru Maduro rejimi altında çok uzun süre acı çekti. Bugün, Venezuela Ulusal Meclisi Başkanı Juan Guaido'yu Venezuela Geçici Başkanı olarak resmen tanıdım" ifadelerini kullandı. Trump 'her seçeneğin masada' olduğunu belirterek askeri müdahale olabileceği mesajını da verdi.

ABD'nin açıklamasının ardından Kanada, Brezilya, Peru, Arjantin, Kosta Rika, Paraguay, Kolombiya, Ekvator, Şili, Guetamala, Honduras ve Panama muhalefet lideri Guaido’yu geçici başkan olarak tanıdıklarını ilan etti. Bolivya, Meksika, Küba ise Maduro'nun halen Venezuela lideri olduğunu ifade etti. Çin kısmi olarak Maduro'yu desktelediğini bildirirken Rusya ve Türkiye'den de Maduro'ya destek mesajı geldi.

Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın "Maduro kardeşim! Dik dur, yanındayız" dediğini Twitter hesabından açıkladı.

Cumhurbaşkanımız, Venezuela Devlet Başkanı Nicolas Maduro’yu arayarak Türkiye’nin desteğini ifade etti ve “Maduro kardeşim! Dik dur, yanındayız” dedi.

Türkiye, CB’mız Erdoğan’ın liderliğinde bütün darbe girişimlerine karşı ilkeli duruşunu koruyacaktır.

Venezuela Savunma Bakanı Vladimir Padrino, kendini "geçici devlet başkanı" ilan eden Juan Guaido'nun başkanlığını ordunun kabul etmeyeceğini açıkladı.

Avrupalı liderlerden açıklama
Avrupalı liderlerden de ülkedeki krize ilişkin açıklama geldi. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Venezuela’daki olaylara ilişkin protestocularının 'cesaretini' takdir ettiğini belirtti ve "Avrupa, demokrasinin restorasyonunu destekliyor" dedi.

İspanya ise "Venezuela krizinden çıkmanın tek yolu seçimlerin tekrarlanmasıdır" açıklamasında bulundu.

Maduro diplomatik ilişkileri kesti, ABD ise reddetti

Venezuela'da Devlet Başkanı Nicolas Maduro, ABD Başkanı Donald Trump'ın muhalefetin kontrolündeki Ulusal Meclis Başkanı Juan Guaido'yu "geçici devlet başkanı" olarak tanımasının ardından bunun bir darbe girişimi olduğu belirterek ABD ile tüm ilişkileri kestiklerini açıkladı.

Maduro, Devlet Başkanlığı Sarayı önünde toplanan destekçilerine yaptığı konuşmada ABD'li tüm diplomatlara ülkeyi terk etmeleri için 72 saat süre tanıdığını açıkladı. Ancak bu talimatı ABD tarafından reddedildi.

ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo "Eski Başkan Nicolas Maduro rejiminin, ABD ile diplomatik ilişkileri koparma ya da diplomatlarımızı istenmeyen kişi ilan etme konusunda yasal yetkiye sahip olduğunu düşünmüyor" diyerek diplomatlarının ülkeyi terk etmeyeceklerini ifade etti. Pompeo ayrıca Maduro'ya görevi bırakması için çağrıda bulundu.

Maduro'dan seferberlik çağrısı

Amerikan İnsan Hakları Komisyonu, Venezuela'daki olaylarda 16 kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı. Venezuela Devlet Başkanı Nicolas Maduro ise ülkedeki darbe tehlikesi karşısında uyanık ve seferber olmaya çağırdı.

Instagram hesabında video paylaşan Maduro "Şiddeti ve istikrarsızlığı reddediyoruz; Barış içinde yaşama hakkını savunmaya ve geleceğimizi sosyalizmde inşa etmeye kararlıyız" açıklamasında bulundu.

28 Ocak 2019 tarihinde Venezuela'nın Carabobo eyaletindeki 41. Zırhlı Tugayı ziyaret eden Devlet Başkanı Maduro, darbe girişimine karşı askerlere birlik ve disiplin içinde olmaları talimatı verdi.

Venezuela Devlet Başkanı Nicolas Maduro, ülkesindeki "emperyalist darbe girişimi" karşısında askerlerden "birlik ve disiplin" içinde olmalarını istedi.

Ülkesinde "geçici devlet başkanlığı" ilan eden muhalifler, dışarıda ise ABD olmak üzere birçok batı ve Latin Amerika ülkesinin baskısı karşısında zor günler geçiren Devlet Başkanı Maduro, Carabobo eyaletindeki 41. Zırhlı Tugayı ziyaret ederek güvenlik güçleri ile bir araya geldi.

Burada askerlere hitap eden Maduro, orduyu bölmek için sürekli komplo kurulduğunu fakat güvenlik güçlerinin Venezuela'ya ve anayasasına giderek daha sadık hale geldiğini söyledi.

"Venezuela tarihinin en önemli askeri hareketliliklerine hazırlanıyoruz"
Maduro, Venezuela'nın "kurtarıcısı" Simon Bolivar'ın 1819 yılında İkinci Kurucu Meclis konuşmasını yapmasının 200'üncü yıl dönümü etkinlikleri dolayısıyla 10-15 Şubat tarihleri arasında düzenlenecek anma törenlerini hatırlattı. "Venezuela tarihinin en önemli askeri hareketliliklerine hazırlanıyoruz." diyen Maduro, ülkesindeki "emperyalist darbe girişimi" karşısında askerlerine birlik ve disiplin içinde olma talimatı verdi.

Maduro, "Hiç kimse kutsal gökyüzümüze dokunmasın diye tüm silah sistemlerini, askeri gücü, operasyon kabiliyetini, asker sivil birliğini ve milis kuvvetleri hazır tutacağız." dedi.

Devlet Başkanı Nicolas Maduro, daha sonra askerlerin eğitim faaliyetlerini inceledi, kuvvet komutanları ile birlikte koşuya katıldı.

31 Ocak 2019 tarihinde Avrupa Parlamentosu (AP), Venezuela'da kendini "geçici devlet başkanı" ilan eden muhalif lider Juan Guaido'yu tanıma kararı aldı.
AP'nin Brüksel'deki "Venezuela'da durum" başlıklı oturumunda dün Latin Amerika ülkesindeki gelişmeleri görüşen üyeler, bugün karar tasarısını oyladı.

Oylama sonucunda, "Guaido'yu Venezuela Anayasası'nın 233'üncü maddesi doğrultusunda geçici devlet başkanı olarak tanıyan" tasarı 104'e karşı 439 oyla kabul edildi.

Tasarıda, "ülkedeki mevcut yönetime insan hakları ihlallerine bir an önce son verilmesi" çağrısında bulunuldu.

ABD tarafından finanse edilen ve yönetilen darbe girişiminin olduğunu yineleyen Venezuela Devlet Başkanı Maduro, "Biz dünyanın en çok petrol rezervine sahip ülkesiyiz. ABD, Libya ve Irak'ta yaptığı gibi bizim petrolümüze el koymaya çalışıyor" dedi.

Venezuela'da sağlam bir demokrasinin olduğunu ve Venezuela'nın saygı gösterilmeyi hak ettiğini vurgulayan Maduro şu şekilde devam etti:

"Biz dünyanın en çok petrol rezervine sahip ülkesiyiz. ABD, Libya ve Irak'ta yaptığı gibi bizim petrolümüze el koymaya çalışıyor. Dünyanın en çok altın rezervi ve dünyanın dördüncü en fazla doğal gaz rezervi olan ülkesiyiz. Bize saldırmalarının sebebi büyük oranda doğal kaynak ve enerji zenginliğine sahip olmamızdır. Bu yüzden sizleri bilinçli olmaya, Donald Trump hükümeti etrafındaki Mike Pompeo, John Bolton, Mike Pence gibi radikallerin Venezuela hakkındaki yalanlarına inanmamaya ve yönettikleri darbeye izin vermemeye çağırıyorum."

Venezuela güvenlik güçleri, ABD desteğiyle kendini devlet başkanı ilan eden Juan Guaido'nun evini kuşatma altına aldığı iddia edildi. Juan Guaidó, Twitter hesabından yaptığı açıklamada ailesinin evde olduğunu ve başlarına bir şey gelmesi halinde sorumluluğun Maduro hükümetinde olduğunu açıkladı.