Teşkilat-ı Mahsusa
Teşkilat-ı Mahsusa
Teşkilatı Mahsusa, Millî İstihbarat Teşkilatı (MİT)'in atası olarak görülüyor.
İttihat ve Terakkî Cemiyeti bünyesinde Enver Paşa'ya bağlı olarak kurulan gizli teşkilattır. İttihat ve Terakkî'nin Türkçü ve İslâmcı siyasî görüşleri doğrultusunda, yurt içi ve yurt dışında, karşı-istihbarat, propaganda, örgütlenme, suikast eylemlerinde bulunmuştur. Çeşitli şahit ifadelerine göre 1911'den itibaren etkin olmuş, 5 Ağustos 1914'te Harbiye Nezareti'ne bağlı resmî bir örgüte dönüştürülmüştür. 8 Ekim 1918'de İttihat ve Terakkî hükümetinin iktidardan ayrılması ile birlikte Teşkilât-ı Mahsusa da resmen tasfiye edilmiştir.
Teşkilât-ı Mahsusa'nın Trablusgarp'ta İtalyanlara, Batı Trakya'da Bulgar ve Yunanlara, Mısır ve Irak'ta İngilizlere karşı direniş örgütleme çalışmaları kısmen belgelenmiştir.
Teşkilât-ı Mahsusa'da görev yapmış ünlü kişilerden bazıları şunlardır: Enver Paşa, Binbaşı Süleyman Askeri, Eşref Sencer Kuşçubaşı, Zenci Musa, Yakub Cemil, Dr. Bahattin Şakir, Mithat Şükrü Bleda, Ohrili Eyüb Sabri, Fuat Balkan, Teğmen Hilmi Musallimi, İsmail Canbulat, Piyade Subayı Rasuhi Bey, Filibeli Hilmi Bey, Şerif Burgiba, Arabistan'da İbn ür-Reşit, Nuri Killigil ve Halil Kut Paşalar, Ali Fethi Okyar, Hacı Selim Sami, "Kel Ali" lakaplı Ali Çetinkaya, ilk tayyareci şehitlerden Sadık Bey, Çerkes Reşit Bey, Ahmet Fuat Bulca, Nuri Conker, Hüseyin Rauf Orbay.
1. Dünya savaşı’nın başladığı günlerde seferberlik ilan edilmiştir.Seferberliğin ilan edildiği 11 Kasım gecesi İttihat ve Terakki Teşkilatı Genel Merkezi‘nde tarihi bir toplantı vardı ve üyelerin hepsi hazırdı.Toplantı önemli bir karar gebeydi: Enver Paşa’nın önerisiyle Teşkilat-ı Mahsusa’nın temelleri atılacaktı. Alınan kararda şöyle deniliyordu: “İster savaşa katılalım, ister katılmayalım ordularımızın ileride düşman topraklarındaki hareketlerini kolaylaştırmak için bir Teşkilat-ı Mahsusa kurulmalıdır.Bu teşkilat sayesinde silahlandırılacak çeteler savaş sırasında düşman topraklarına girecekler, düşmanın hareketi ve sayısı hakkında ordularımıza gerekli bilgiyi vereceklerdir.”
Teşkilat-ı Mahsusa yaptıkları, en zor şartlarda bile imza attığı inanılmaz eylemlerle bir döneme mührünü vuran bir örgüttür. Öyle ki dünyanın en gizli teşkilatları arasındadır. Hücre sistemiyle çalışmıştır ve hücre evleri günümüzde dahi belirlenememiştir. Teşkilat’ın kuruluş tarihi hakkında çeşitli görüşler vardır: Cemal Paşa hatıralarında Teşkilat-ı Mahsusa’nın 1913 yılında Batı Trakya’daki faaliyetlerinden söz eder. Doktor Philip Hendrick Stoddard (Teşkilat-ı Mahsusa kitabının yazarı) da Ağustos 1914’te Teşkilat-ı Mahsusa’nın illegal olarak çalıştığını 5 Ağustos 1914’te resmi bir kimliğe büründüğünü belirtir. Kaynakların ortak görüşü ise şudur:
Teşkilat-ı Mahsusa Enver Paşa’nın ve mesai arkadaşı Binbaşı Süleyman Askeri‘nin yönettiği ve İttihat Terakki Genel Merkezi’nin Batı Trakya ile ilgili kararlarını uygulamakla görevli bir örgütün büyüyüp gelişmesiyle oluşmuştur. Kuşçubaşı Selim Sami ve Eşref Sencer Kuşçubaşı kardeşler, Çerkez Reşit, Hüsrev sami gibi isimlerin aktif olarak çalıştığı teşkilat, yakın tarihimizin en başta gelen gizemli bir örgütüdür.
Teşkilat’ın kuruluş amacı şuydu:
-Bütün Müslüman alemini bir bayrak altında toplamak, yani İslam birliğini gerçekleştirmek. Bunun yanında bütün Türk Dünyası’nı da siyasi birliğe kavuşturmak, yani Turan Ülküsü’nü gerçek kılmak. Önemli bir İslam büyüğü Emiri efendi ve Türkçülük’ün ideologu Ziya Gökalp Teşkilat’ın fikirlerinden esinlenmiş, Teşkilat-ı Mahsusa Osmanlı coğrafyasında geniş bir yelpazeye yayılmış, büyük bir ümit kaynağı olmuştur.
Teşkilat-ı Mahsusa başlangıçta oldukça iyi işler yapmış, ama Arap isyanları ve İngiliz altınları zamanla bütün dengeleri değiştirmiştir. Balkanlar’da ve Osmanlı’nın değişik yörelerinde İttihat ve Terakki’nin fedakar subayları sayesinde ayaklanmalar çıkmış, İtilaf devletleri’ni oldukça uğraştırmıştır.
Enver Paşa’nın emri ile Teşkilat-ı Mahsusa’nın başına geçen Kurmay Binbaşı Süleyman Askeri’nin emrinde seçme subay ve askerlerden oluşan Osmancık Gönüllü Alayı vardı. Yüzbaşı Hayri, Filibeli Halim Cavit, Yüzbaşı Lütfü, Piyade Teğmeni Şehreminili Sadık gibi mümtaz subaylar, Binbaşı Süleyman Askeri Bey’in işini oldukça kolaylaştırıyordu. Burada Teşkilat-ı Mahsusa emrinde çalışan ve yakın tarihimizde önemli işler yapan bazı subayların listesini vermeyi faydalı görüyorum:
Yüzbaşı Yakup Cemil
Emir Abdulkadir el-cezayir’in oğlu, Meclis-i Mebusan İkinci başkanı Emir Ali Paşa
Osmanlı Meclis-i Mebusan üyesi Abdulkadir Gannavi
Dr.Abdurrahman Bey
Yüzbaşı Ali
Müstakbel İstiklal Mahkemesi Başkanı ve Cumhuriyet Dönemi Nafia Nazırı Miralay Ali Çetinkaya
Başbakan Binbaşı Ali Fethi Okyar
İşkodralı Ali Rıza
Teğmen İskeçeli Arif
Teğmen Atıf Kamçıl
Binbaşı Mısırlı Aziz Ali
Padişahın saray görevlilerinden Besim Ağa
Gazzeli Cemal Bey
Mustafa Kemal’in yaverlerinden Cevat Abbas
Yüzbaşı Hacı Emin
Geleceğin Harbiye Nazırı Enver Paşa
Enver Paşa’nın kardeşi Nuri Kıllıgil
Enver Paşa’nın kayınbiraderi Yarbay Nazım
Enver Paşa’nın amcası Kurmay Binbaşı Halil Kut
Enver Paşa’nın yaveri İzmitli Mümtaz
Trablus Mebusu Ferhat Bey
Sapancalı Hakkı
Türk Hava Kurumu başkanı Binbaşı Fuat Bulca
Deli Fuat Paşa’nın oğlu Teğmen İslam
Deli Fuat Paşa’nın oğlu Şehit Reşit
Topçu Yüzbaşı İsmail Hakkı
Jandarma Yüzbaşı Kadri
Eşref Sencer Kuşçubaşı
Miralay Neşet
Ünlü Hatip Ömer Naci
Sağlık Bakanı Dr. Refik Saydam
Şeyh Salih eş-Şerif et-Tunusi
Trablusgarplı Süleyman el-Baruni
Askeri Temyiz Mahkemesi Başkanı Bingazili Yusuf Şetvan
Halepli Ethem Paşa
Şeyh Abdulaziz Savaş
Yarbay Çorumlu Aziz
Teşkilat-ı Mahsusa Siyasi Büro Müdürü Dr. Bahaeddin Şakir
Teşkilat-ı Mahsusa Sİyasi Büro Müdürü Mithat Şükrü Bleda
Dördüncü ordu müftüsü Esat Şukayr
Ohrili Eyüp Sabri
Ünlü komitacı Fuat Balkan
Süvari binbaşı Eyüplü Hüsamettin Ertürk
Manastırlı Hüsrev Sami Kızıldoğan
Topçu Yüzbaşı İhsan
Türkistan’daki Teşkilat-ı Mahsusa harekatının idarecilerinden Kuşçubaşı Selim Sami
Kolağası Trabzonlu Rıza
Balkan Savaşı’nda Teşkilat-ı Mahsusa üyelerinden İsmail Canpolat
TBMM üyesi Edremitli Necati Bey
Yüzbaşı Kırkkiliseli (Kırklarelili) Ali Rıza
Yüzbaşı Üsküdarlı Muhtar
İstiklal Savaşı paşalarından Dağıstanlı Nuri
Çerkez Ethem’in kardeşi Tevfik
Eğinli Hasan Rıza
Meclis-i Mebusan Bursa Mebusu Talip Bey
TBMM üyesi Yüzbaşı Giritli Ruşeni
Fas’ta Ticani Hücresi Reisi Hoca Abbas
Tunus Devlet Başkanı Habib Burgiba’nın babası Şerif Burgiba
Arabistan’ın ünlü şeyhlerinden İbnü’r-Reşit
İstiklal Marşı Şairi Mehmet Akif Ersoy
Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mareşal Mustafa Kemal Paşa
