Sürç-ü Lisan Ettikse

Konusu

"... Haldun Dormen'den daha çok tiyatro adamı bir kişi söyleyemiyorsanız işte tanıdığınız ve sundunuz Haldun Dormen'i. Onu anladınız, sevdiniz ve artık didikleyebilirsiniz. Türk tiyatrosu, bütün büyük ustalara karşın, mim sanatı ve sadece el, yüz hareketlerinden oluşuyordu. Haldun Dormen tiyatroya omurga hareketini getirdi: Omurga, bacaklar ve her şey... Jean Louise Barraut'un deyimiyle 'antiölüm' bir duruş. tiyatro adamı dedim. En tiyatro adamı! Alaturkanın, ortaoyununun ölü yanlarını sildi; snopluğun iyi yanlarını da getirdi. Ses Opereti geleneği onun çıkışıyla tükendi.. Tiyatroyu saydırdı, sevdirirken saydırdı."
"...Sürç-ü Lisan Ettikse adıyla yayımladığı anılarını okurken anlamaya çalışıyorum Haldun Dormen'i. Bence çok açık bir adam. Özeleştirisiyle tutkusunu nasıl da yan yana götürüyor! 'Amerika'da sadece uşak rolleri oynamış bu oğlanın' çok şişirildiğini söyleyen ünlü aktrisler de olmuş; tiyatrodan ayrılan bazı oyuncular onu varlıklı olmakla suçlamışlar. Aslında çok güzel yazılmış bir anılar kitabı Sür-ü Lisan Ettikse. O yıllardaki kendi anılarımı da yakalamak için bazı bölümlerini iki, üç kez karıştırdım. Bir kız kardeşi varmış: Adı: Şimal. Kızına Şimal adını koyan babanın duyarlığını düşündüm. Şimal ölmüş, Haldun'da Uzak Batı, Ortadoğu duyarlığı giderek yan yana yürür olmuş. Küçük Sahne, Cep Tiyatrosu, Dormen Tiyatrosu deneylerini bir arada algılarken bir sürü izlenim konfeti gibi saçılıyor üstümüze.
Şahane Züğürtler'deki Prens Mikail en çok severek oynadığı rol. Prens Mikail'i şöyle tanımlıyor anılar kitabında: "Herkese seslenebilen bir yönü vardı. Çarlık Rusyası'nın asilzadesi olmasına rağmen, elindeki parayı çağdaş Rusya'ya vermekten çekinmeyecek kadar büyük bir insandı Prens. Hem duygulu, hem komik sahneleri vardı." Ona benzemiyor mu? Şahane Züğürtler'i Amerika'da oynamış Haldun Dormen. Aslında oradaki tip ona iyice uyuyor, diye düşündüm.
Bilmiyorum, her oyununu seyretmedim, ama bence, Türk Tiyatrosu'nun kurucularından biri de Haldun Dormen'dir. Bütün bu verilerin aydınlığında şöyle özetleyemez miyiz onun sanat hayatını: Şemsiyepalas'ta Şahane Züğürtler.