Biyografiler.com : Her yaşam bir iz bırakır. | Türkiye'nin en çok okunan biyografi sitesine hoş geldiniz.
Toktamış Han

Toktamış Han

Doğum Tarihi: ??.??.1341

Ölüm tarihi: ??.??.1406

Toktamış Han kaç yaşında öldü : 65

Burcu:

Meslek: Devlet Başkanı

Doğum Yeri: Ak Orda

Ölüm Yeri: Tümen, Sibirya, Rusya

1379-1390 tarihleri arasında Altın Orda Hanı olarak hüküm sürdü.

Toktamış Han, 1341 yılında Ak Orda’da doğmuştur. Babası Mangışlak Hâkimi Tulu Hoca olup, annesi Künçek Hâtundur. Toktamış Han, Cengiz Han'ın oğlu Cuci Han'ın soyundan gelir. 

Toktamış Han’ın babası Tulu Hoca, Akordu Hanı Urus Han tarafından öldürülünce Toktamış Han 1375 yılında Timur'a sığındı. Timur Han'dan iyi muâmele ve yakın alâka gördü. Otrar ve Savran şehirleriyle, hâkimiyet alâmetlerinden bayrak, asker, at ve davul verildi. Toktamış, bu târihten îtibâren yaptığı seferlerle, 1378'de Sığnak'ı, 1379'da Temür Melik'i mağlup ederek, Doğu Deşt-i Kıpçak'ı; 1380'de Kıyat Mama'yı yenerek Batı Deşt-i Kıpçak'ı zaptetti. Altınordu birliğini yeniden kurdu.

Rus knezlerinden Dimitri Donskoy'un merkezi Moskova'ya elçi göndererek, itaat etmesini bildirdi. Dimitri'nin bu isteği reddetmesi üzerine, ordusunun başında harekete geçen Toktamış Han, birkaç günlük bir muhârebeden sonra Moskova'ya girdi. 24.000 Rus askeri öldürüldü ve pek çok ganimet ele geçirildi. Büyük oğlu Vasil'i rehin olarak Altınordu merkezine gönderen ve beş yıllık haracını ödeyen Dimitri, yeniden antlaşmaya muvaffak oldu. Böylece Toktamış Han, Altınordu Devletini, Rusya'da tekrar en büyük devlet hâline getirdi.

Toktamış Han, Timur Han İran'dayken, Timurlulara âit Harezm'de adına para kestirdi. Azerbaycan ve Kafkasya'yı almak için faaliyete geçti. 1384-1385 kışında, Tebriz'i yağmalattı. Mısır Memlûklarıyla iyi münâsebetlerde bulundu. Toktamış Hanın bu faâliyetlerini, Timur Han kendisine ihânet kabul etti. Toktamış Han, 14 Nisan 1395'te Terek Nehri boyunda Timurlulara yenildi. Altınordu başşehri Saray'dan Timur Han tarafından çıkarılınca kaçtı. Toktamış Han, Timur Han tarafından, İtil boyundaki Ükok şehrine kadar tâkip edildiyse de yakalanmadı.

Timur Hanın Azerbaycan'a çekilmesiyle, tekrar toparlanmaya çalıştı. Terek yenilgisinden sonra, Altınordu Hanı îlân edilen Temür Melik ve onun destekçisi Emir Edigü ile mücâdele etmek zorunda kaldı. Toktamış Han, 1397'de yenilerek, Litvanya Prensi Vitovt'un mültecisi oldu. Toktamış Han ile Vitovt'un birleşik ordusu 12 Ağustos 1399'da Edigey Mirza tarafından mağlup edildi. 1399'dan 1405 yılına kadar kaçak yaşadı. Emir Edigü'nün adamları tarafından dâimâ arandı. Timur Han'dan özür dileyip, affedildiği de rivâyet edilir. Toktamış Han, Edigey Mirza ve adamları tarafından takip edilirken Karaton Nehri yakınlarında atıyla beraber uçuruma yuvarlanarak öldü. Toktamış Hanın, Sibirya'da, 1406'teki ölümünün, Emir Edigü'nün fedâilerince gerçekleştirildiği kabul edilir.

Toktamış Han, Altınordu Hânedanının bilinen ilk çalışkan, güçlü hükümdarıdır. Cesur olup, bitmek tükenmek bilmeyen bir azme sâhipti. Toktamış Han, dünyânın en büyük hükümdârlarından Timur Han ve devrinde, çok kudretli, zekî Emir Edigü ile mücâdele etmesine rağmen, Altınordu Devletini, Rusya'da en güçlü devlet hâline getirdi. Rus knezliklerinin büyümesini, güçlenmesini engelledi.

Timur ile olan mücadelesi Altın Orda Devleti'nin yıkılmasına ortam hazırlamıştır. Toktamış, tarihte Altınordu devletinin önce toparlanıp güçlenmesine olanak sağlayan, sonra ise Timur ile yaşadığı çekişme sonucu zayıflayıp çökmesine yol açan bir hükümdar olarak anılır.

Toktamış Han, 1406 yılında Rusya, Sibirya'da Tümen şehirinde 65 yaşında ölmüştür. Ölümünden sonra oğulları Altın Orda Hanlığı mirası üzerinde pay almak için mücadeleye girdi. Bunların içinde özellikle Celâleddin, Cabbar Berdi, Kerim Berdi ve Kebek zikredilebilir. Diğer bir oğlu Kadir Berdi 822 (1419) yılında öldürüldü.

Kaynak:Biyografiler.com