Meksikalı devrimci, general, asi. 1913 devriminde Emiliano Zapata ile birlikte Victoriano Huerta'ya karşı savaşmıştır.

Panço Villa, 5 Haziran 1878 tarihinde Meksika’da San Juan Del Río'da bir tarım işçisinin oğlu olarak doğmuştur. Ası adı José Doroteo Arango Arámbula’dır. Francisko Villa olarak da bilinir. Fakir bir köylü çocuğu olduğu için babasının ölümünden sonra ailesini geçindirmek zorunda kaldı.

Panço Villa, 16 yaşında iken 1894 yılında topraklarında çalıştığı patronlardan biri kız kardeşine tecavüz edince, adamı öldürdü ve dağlara çıktı. 1909'da, diktatör Porfirio Diaz'a karşı ayaklanan Francisco Madero'ya katıldı. Okuma yazma öğrendi, asker ve örgütçü kişiliğini kanıtlayarak, kısa zamanda albaylığa yükseldi. Kuvvetlerin bir bölümüne kumandan oldu.

1912 yılında Pascual Orozco Ayaklanması sırasında, Panço Villa'dan kuşkulanan General Victoriano Huerta onu idama mahkûm etti. Buna karşı çıkan Francisco Madero, Panço Villa'yı tutuklatmakla yetindi. Panço Villa hapisten kaçtı ve Amerika'ya geçti.

22 Şubat 1913 tarihinde Francisco Madero'nun suikast sonucu ölmesi üzerine Amerika’daki Panço Villa Meksika'ya döndü. Geri döndükten sonra birkaç bin maden işçisini, tarım işçisini ve haydudu "División del Norte" (Kuzey Bölüğü) adı altında birleştirdi ve devrim önderi Venustiano Carranza'nın muhalefet hareketine katıldı. Devrimci önder Emiliano Zapata’nın kuvvetlerine destek verdi ve Victoriano Huerta'nın dikta rejimine karşı savaşmaya devam etti. Panço Villa, süvari ordusuyla Chihuahua eyaletini denetimi altına aldı, büyük toprak sahiplerinin topraklarını ellerinden aldı, askeri ve ikmal trenlerine saldırdı, devrimci birliklerini askeri olarak donattı.

Aralık 1913'te Chihuahua'ya vali oldu ve Haziran 1914'te Victoriano Huerta kesin yenilgiye uğratıldı. Venustiano Carranza ile önderlik konusunda çıkan anlaşmazlık, Panço Villa'yı, devrimci önder Emiliano Zapata ile birlikte 1914 yılında Mexico kentine kaçmak zorunda bıraktı.

1915 yılında Venustiano Carranza ile yaptıkları muharebelerde yenilgiye uğrayan Panço Villa ve Emiliano Zapata, kuzeydeki dağlara çekildiler.

Venustiano Carranza’nın 1915 yılında kurduğu ve Venustiano Carranza’nın başkan olduğu Meksika hükümetinin ABD tarafından 1915 yılında aceleyle tanınmasını hakaret olarak algıladı, Emiliano Zapata'yla birlikte 9 Mart 1916'da sınırı geçerek ABD'nin New Mexiko eyaletindeki Columbus şehrine saldırdığında, ABD'yi kendisine düşman edindi. Ve Kuzey bölgelerde iki yıl gerilla savaşı yaptı. Santa İsabel'de 16 Amerikalıyı öldürdükten sonra, New Mexico'daki Columbus'a saldıran Panço Villa'nın üzerine, General Pershing komutasındaki ABD birlikleri gönderildi. Ancak halkın büyük desteğine sahip olan Villa yakalanamadı.

1920 yılında Venustiano Carranza'nın Álvaro Obregón tarafından devrilmesinin sonra yeni hükümet tarafından affa uğradı ve politikadan çekilmek zorunda bırakıldı ve kendisine Chihuahua eyaletindeki Parral'da "Hacienda Canutillo" çiftliğine çekildi. Ancak hâlâ başta hükümet olmak üzere pek çok kimse için büyük bir tehdit oluşturduğundan üç yıl sonra çiftliğinde uğradığı suikast sonucunda öldü. 23 Temmuz 1923'de yaylım ateşine tutularak öldürüldü. Vücudunda tam 47 kurşun deliği vardı.

Evlilikleri :
Evliliklerinden 24 çocuğu oldu.
1.eşi: María Luz Corral (e. 1911–1923)
2.eşi: Austreberta Rentería (e. 1921–1923)
3.eşi: Manuela Casas Morales (e. 1922–1923)

Panço Villa, 20 Temmuz 1923 tarihinde Parral, Meksika’da bir suikast sonucunda 45 yaşında öldürülmüştür.

Kaynak:Biyografiler.com