III. Napolyon, 1848-1852 yılları arasında Fransa Cumhurbaşkanlığı yaptı ve tertiplediği darbeyle cumhuriyeti yıkarak imparatorluğunu ilan etmiştir. Son Fransa İmparatoru olarak 1852-1870 yılları arasında hüküm sürdü.

III. Napolyon, 20 Nisan 1808 tarihinde Paris, Fransa’da doğmuştur. Tam adı Charles Louis Napoleon Bonapart’dır. Babası 1806-1810 arasında Hollanda kralı olan Louis Bonaparte, annesinin adı ise Napolyon Bonapart'ın üvey kızı Hortense de Beauharnais’dir. Napolyon Bonapart'ın kardeşinin oğludur. Babası 9 kardeş idi. Napolyon Bonapart amcasıdır.

Paris’te doğan III. Napolyon, maceralı bir gençlik yaşadı, iyi bir öğrenim gördü. Fransa İmparatoru Napolyon Bonapart’un tek oğlu olan Deichstadt dükü II. Napolyon’un 22 Temmuz 1832 tarihindeki ölümünden sonra, babasıyla amcalarının hiçbir harekette bulunmamaları üzerine kendini Bonaparte Hanedanı’nın gerçek varisi saydı. 1832 yılında “Reveries politiques” (Siyasal Düşler) adıyla yayımladığı kitapçıkta Fransa’ya zafer ve özgürlüğü ancak bir imparatorun verebileceğini ileri sürdü.

1834 yılında İsviçre’deki milis kuvvetlerine katılarak topçu yüzbaşısı oldu. Napolyon Bonapart’un yeğeni olarak Fransız ordusunun desteğini alacağı inancıyla 30 Ekim 1836 tarihinde Strasbourg garnizonunun ayaklandırmaya kalkması Kral Louis-Philippe tarafından Brezilya’ya sürgün edilmesine yol açtı. Ölmek üzere olan annesini görmek için geri döndü. Annesinin 1837 yılında ölümünden sonra Fransa’nın baskısıyla İsviçre’den ayrılmak zorunda kalınca 1838 yılında Londra’ya yerleşti.

III. Napolyon 1839’da “Des idees napoleoniennes”i (Napoleonca Düşünceler) yayımladı ve o sırada ancak romantik bir efsane olan Bonaparte’çılığı siyasi bir ideolojiye dönüştürmeye çalıştı. Ona göre ideoloji ve siyaset, mantıksal düşüncenin olduğu kadar inancın da bir ürünüydü. Tarihin gelişmesini, Tanrı’nın gönderdiği ve ilerlemeyi temsil eden büyük insanlar gerçekleştiriyordu. I. Napoleon bunlardan biriydi, ama görevini tamamlamasına izin verilmemişti. Düzen ve özgürlüğü, halkın hakları ile otoritenin ilkelerini uyum içinde yaşatacak olan Napoleoncu görüş aynı zamanda sanayi ve ticareti de özendirecekti. 6 Ağustos 1840 tarihinde 56 yandaşıyla birlikte Fransa’da, Boulogne yakınlarında gene başarısızlıkla sonuçlanan yeni bir darbe girişiminde bulundu. Boulogne üzerine baskın yaparak iktidarı ele geçirmek istedi. Bu girişimin başarısızlıkla sonuçlanması üzerine tutuklanarak Ham Şatosu’nda yaşam boyu hapis cezasına çarptırıldı. Bu dönemde yazdığı birçok kitapçıktan “Extinction du pauperisme” (1844; Yoksulluğun Kökünü Kazımak) kendisine solda da bazı yandaşlar kazandırdı. 25 Mayıs 1846’da hapisten kaçtı ve İngiltere’ye yerleşti.

1848 İhtilâli’nden sonra Fransa’da II. Cumhuriyet’in ilanı üzerine Paris’e geldi. Kurucu Meclis’e üye seçildi.

Amcasının (Napolyon Bonapart'ın) itibarından faydalanarak gerçek cumhuriyetçileri, sosyalistleri ortadan kaldırdı. 10 Aralık 1848’de cumhurbaşkanı seçildi. Kısa sürede orduda ve yönetimde bütün kilit noktalara kendi adamlarını getirmeyi başardı. 31 Ekim’de, ilk kez Ulusal Meclis’ten çok kendisine sadık kişilerden oluşan bir hükümet atadı. Mazzini yönetimindeki Roma Cumhuriyeti’ni ortadan kaldırıp Papa’yı yeniden iktidar yapmak için yaptığı askeri girişimi onaylamayan Cumhuriyetçilerin ayaklanmasını sert bir biçimde bastırdı. Anayasa dört yılını tamamlayan bir cumhurbaşkanın yeniden seçilmesini önlüyordu. Anayasayı değiştirmek için gereken dörtte üç çoğunluğu elde edemeyeceğini anlayan III. Napolyon’un 2 Aralık’ta gerçekleştirdiği darbeye yalnız Cumhuriyetçiler karşı çıktı. 4 Aralık’ta, ülkenin pek çok yerinde olduğu gibi Paris’te de sokak çatışmalarında Cumhuriyetçiler yenilgiye uğramıştı. III. Napolyon Yasama Meclisi’ni dağıttı, buna karşılık genel oy hakkı tanıyan yeni bir anayasa ilan etti. Yeni anayasanın referandumla kabul edilmesinden cesaret alarak Kasım 1852’de yeni bir referandum yaptı ve Senato’nun imparatorluğun yeniden kurulmasını öngören kararının ardından III. Napolyon adıyla imparator ilan edildi.

1852’de cumhurbaşkanının yetkilerini artıran ve görev süresini on yıla çıkaran yeni anayasayı açıkladı. İnce bir iç ve dış siyaset güderek, halkın iktisadi seviyesini ciddi şekilde yükseltici tedbirler alarak Fransızlar’ın sevgisini kazanmaya çalıştı.

2 Aralık 1852’de kendisini III. Napolyon adıyla imparator ilan etti. 2 Aralık 1852’de Meclis’i dağıttı. Kralcılar’ın da, Cumhuriyetçiler’in de muhalefetine rağmen yapılan plebisitte çoğunluğu elde etti, imparator oldu. Böylece, Fransa’da İkinci İmparatorluk devri başladı. Kurduğu baskı rejiminde muhalefetin meclise yansımasını engelledi. Basını sıkı bir denetim altına aldı. 1858 yılında Cumhuriyetçi öğretim üyelerini üniversiteden attırdı. 12 saatlik işgünü ve grev yasağı sonucu endüstri üretimi iki kat büyüdü.

III. Napoleon, “makul ölçüde özgürlük” sözü vermiş olmasına karşın, polis devleti yöntemlerini uygulamaya koydu. Bayındırlık yatırımlarını, demiryolu yapımını, kredi kurumlarının kurulmasını, tarım ve sanayinin gelişmesi için gereken öbür etkinlikleri hızlandırdı. Büyük teknik projeleri hararetle destekledi, mucitleri özendirdi ve modern Paris’in yeniden inşa edilmesine kişisel bir ilgi gösterdi. Öte yandan ekmek fiyatının düşük tutulmasını sağladı, işçiler için sağlık ocaklarının yapımını hızlandırdı ve işçilerle işverenler arasında hakem kurulları oluşturdu. Buna karşılık orta sınıf III. Napoleon’u, kendisini sosyalizm tehlikesinden koruyacak biri olarak değerlendirdi.

İmparator iç politikada olduğu gibi dışişlerinde de bütün yetkileri hemen kendi elinde topladı. 1815 Viyana Kongresi’yle oluşturulan ve Fransa’yı küçük düşüren Avrupa sistemini yıkmayı ve Fransa’nın bir kez daha büyük bir güç durumuna gelmesini istiyordu. Milliyetçilik ilkesi doğrultusunda “Avrupa dengesini daha adaletli ve sağlam temeller” üzerinde yeniden kuracak uluslararası bir kongre toplamayı amaçlıyordu.

1854’de Rusya’ya açtığı savaş Fransa’ya hiçbir maddi kazanç sağlamamasına karşın, barış görüşmelerinin 1856 yılında Paris’te yapılması, ona önemli bir uluslararası saygınlık kazandırdı.

1858 yılında Avusturya'yı İtalya’dan çıkarmak üzere Piyemonte-Sardinye Başkanı Cavour ile anlaşarak 1859 yılında İtalya Savaşı’nı başlattı, Solferino Çarpışması’nı Haziran 1859’da zaferle sonuçlandırdı. 1860 yılında Nice ve Savoinanın Fransa’ya bırakılmasını sağladı. 1869 yılında mühendisliğini Ferdinand de Lesseps’in yaptığı Süveyş Kanalı’nın açılmasında önemli rol oynadı.

10 Nisan 1864 tarihinde Avusturya Arşidükü I. Maximilian’ı Meksika imparatoru ilan ederek Amerika’ya gönderdi.

Genel hoşnutsuzluk, onu baskı rejimini yumuşatmaya yönelik önlemler almaya itti. 1861’de Yasama Meclisi’nin yetkileri arttırıldı; 1864’te işçilere grev hakkı verildi; 1868’de basın üzerindeki baskılar bir ölçüde gevşetildi ve sınırlı bir toplantı özgürlüğü tanındı. Öte yandan dış politikada sayısız başarısızlıklar doğdu. Özellikle Meksika Seferi’nin başarısızlıkla sonuçlanması Fransa için büyük kayıplara yol açtı.

2 Temmuz 1870’te Prusya kralının akrabası olan bir Hohenzollern prensinin İspanya tahtına aday olduğu duyuldu. Paris bunu, Prusya’nın Fransa nüfuz alanına bir müdahalesi ve ülke güvenliğine yönelik bir tehdit olarak değerlendirdi. III. Napoleon çok sevdiği gizli diplomasi yollarını kullanarak, Hohenzollern prensinin adaylıktan vazgeçmesinde önemli rol oynadı. Ama savaş yanlılarının etkisinde kalarak, Hohenzollern prensinin adaylığının bir daha asla gündeme gelmemesini talep ederek Prusya’yı küçük düşürmeye çalıştı. Sonunda 19 Temmuz1870’de savaş patlak verdi.

1870’deki Prusya-Fransa Savaşı, Fransız Ordusu’nun Sedan’da bozguna uğraması ve İmparator III. Napolyon’un 2 Eylül 1870 tarihinde Prusyalılara tutsak düşmesiyle sonuçlandı. İmparatorluktan indirildi ve 4 Eylül 1870’de 3. Cumhuriyet ilan edildi. III. Napolyon, barış imzalandıktan sonra gittiği İngiltere’de bir böbrek ameliyatı sonucu öldü.

III. Napolyon, 20 Aralık 1848 - 2 Aralık 1852 tarihleri arasında Fransa Cumhurbaşkanlığı yaptı ve tertiplediği darbeyle cumhuriyeti yıkarak imparatorluğunu ilan etmiştir. Son Fransa İmparatoru olarak 2 Aralık 1852 - 4 Eylül 1870 tarihleri arasında hüküm sürdü. III. Napolyon, Bonaparte hanedanının sonuncusu olan Fransız imparatorudur. Ondan sonra Fransa’da cumhuriyet idaresi kesin olarak kurulmuştur.

III. Napolyon, 1853 yılında Carmen romanının yazarı Prosper Merimee'nin kızı Kontes Eugénie de Montijo ile evlendi. Louis-Napoléon Bonaparte adında bir çocuğu oldu.

III. Napolyon, 9 Ocak 1873 tarihinde Chislehurst, Londra, İngiltere’de 65 yaşında böbrek ameliyatı sırasında ölmüştür.

Kaynak:Biyografiler.com