Henri Prost, İstanbul’un Cumhuriyet döneminde İstanbul Nazım planı üzerinde çalışmış bir Fransız mimardır.

Özellikle Fas'ta ve Türkiye'de Kazablanka, Fes, Marakeş, Meknes, Rabat ve İstanbul için ulaşım altyapısı ve binalar, plazalar, meydanlar, gezi yerleri, parklar ile yollar içeren bir dizi kapsamlı şehir planı hazırladığı çalışmalarıyla dikkat çekmiştir.

Henri Prost, 25 Şubat 1874 tarihinde Saint-Denis, Fransa’da doğmuştur. Paris’te École des Beaux-Arts (Güzel Sanatlar Akademisi) okulunda eğitim aldı. Fransa'nın Paris kentindeki özel mimarlık okulu École Spéciale d'Architecture’de mimarlık eğitimi alarak 1902 yılında mezun oldu. Ayrıca bu okulun öğrencilerine verilen "Roma Büyük Ödülünün ilkini kazandı. Böylece Roma’da beş yıl boyunca, Medicis Villası’nda serbest inceleme ve araştırma çalışmalarında bulundu.

Henri Prost’un Türkiye ile ilişkisi 1902-1907 arasındaki Medici Villası yıllarında başladı. Ve buradaki ikinci yılından itibaren İstanbul’a gelerek bir yıla yakın sürede Ayasofya’nın rölövelerini hazırladı, resimlerini yaptı, krokilerini çizdi. 5 ciltlik bu çalışma 1975’te yardımcısı tarafından Türkiye’ye armağan edilmiştir. O tarihte Prost tarafından çizilmiş muhteşem Ayasofya, kesiti bugün Paris’te Mimarlık Akademisi’nin ana salonunda yer almaktadır.

Roma'da 1902-1907 arasında Villa Médicis'te, Tony Garnier, Jaussely et Hebrard ile birlikte kent yenilemesi üzerine düşünceler geliştirmiştir. 1909 yılında Anvers şehrinin Şehir Planı Yarışması'nda 1.lik ödülü kazandı. Ayasofya'nın restorasyonu için yaptığı planlar, 1912'de Fransa'da (Salon des Artistes) madalya kazandı. 1928 yılında Raymond Poincaré tarafından Paris Bölgesinin çevre düzenlemesi, ulaşım planlama, organizasyon ve peyzaj projelerinin hazırlamasıyla görevlendirildi.

Henri Prost’un Türkiye ile ikinci ilişkisi, 1926 yılında, Fas ve Cezayir’de Mareşal Lyautey yanında kazandığı deneyimler sonucu, İzmir Nazım Planını çizmek üzere görevlendirilen Danger ekibinde çalışmaya davet edildiği sırada olmuştur.

1928 yılında Fransa başbakanı Raymond Poincaré tarafından Paris Bölgesi’nin çevre düzenlemesi, ulaşım planlama, organizasyon ve peyzaj projelerinin hazırlamasıyla görevlendirildi.

Henri Prost, Mustafa Kemal ATATÜRK'ün özel davetiyle İstanbul'a gelip ve 15 Mayıs 1936 - 27 Aralık 1950 tarihleri arasında İstanbul'un nazım planını hazırladı. İstanbul’un 1 / 5.000 ölçekli nazım planını 1937’de tamamladı ve plan 1939’da onaylandı. İstanbul'un Vali-Belediye Başkanı Muhittin Üstündağ, Lütfi Kırdar ve Fahrettin Kerim Gökay ile çalıştı. İstanbul'un yeniden inşasında anıtların korunması; mevcut yolların topoğrafyaya uygun olarak genişletilmesi; hijyensiz, eski bina ve güneşsiz, havasız mahallelerin bakımı ve parklarla (espaces libres) geliştirilmesi, güzelleştirilmesi; kent sakinleri için ekonomik ve hijyenik amaçlar doğrultusunda işlevsel bölgelerin (endüstri, kamu alanları, konut, ulaşım) belirlenmesi; ve İstanbul’un kentsel özelliklerinin koruması temelinde kapsamlı planlar hazırlayıp uygulanmasını sağlamıştır.

Tarihi yarımada ve Beyoğlu kesimlerini ağırlıklı olarak ele almasına karşılık daha sonra şehrin Üsküdar ve Kadıköy yakası için de planlar hazırlamıştır. Şehrin güzelleştirilmesini öne çıkaran estetik kaygıları ağır basan bir şema hazırlayan Prost’un önerileri (1938-1949) arasında Vali ve Belediye Başkanı Lütfi Kırdar’ın gerçekleştirdiği bir dizi imar operasyonuna da kaynak teşkil etmiştir.

Sarayburnu ve Sultanahmet çevresinin tarihi karakterinin korunması ve arkeolojik park olarak nitelenmesi önemlidir. Sur içinde, Topkapı’ya doğru geniş bir zooloji ve botanik parkı önerisi, surların dışında yeşil bir koruma kuşağı bırakılması ikinci önemli projedir. Beyazıt, Aksaray, Eminönü, Şişhane meydanlarının düzenlenmesi, Harbiye, Osmanbey, Nişantaşı’ndaki düzenlemeler ile Maçka Parkı ve Taksim Gezisi Prost planının birçoğu uygulamaya aktarılabilmiş örneklerinden bazılarıdır.

Tarihi yarımadanın siluetini koruyabilmek için denizden 40 metre irtifa seviyesinde yer alan yapıların yüksekliklerinin üç kat ile sınırlandırılması Prost planının günümüze ulaşabilmiş en bilinen ve tartışılan ilkelerinden olmuştur.

Henri Prost, 16 Temmuz 1959 tarihinde Paris, Fransa’da 85 yaşında ölmüştür.

Kaynak:Biyografiler.com