TED

TED
Türk Eğitim Derneği: TED

Türk Eğitim Derneği (kısaca TED), yeni kurulmuş Türkiye Cumhuriyeti'nde özel kişi ve kuruluşların eğitime katkı vermesi amacıyla 1928 yılında Ankara'da kurulmuş bir sivil toplum örgütü.

Gazi Mustafa Kemal Paşa'nın eğitime katkı çağrısı üzerine kuruldu. Başlangıçta adı "Türk Maarif Cemiyeti" olan derneğin ilk genel başkanı, devrin başbakanı İsmet İnönü idi.

Çalışmalarını 1946 yılından itibaren "Türk Eğitim Derneği" adıyla sürdüren derneğin 2023 yılı itibarıyla kurulu ve eğitim veren 43 okulu bulunur. 1931 yılına açılan ve günümüzde TED Ankara Koleji adıyla eğitimi sürdüren okul, Türk Eğitim Derneği'nin açtığı ilk eğitim kurumudur.

Tarihçe
Kuruluş
Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu ve ilk cumhurbaşkanı Mustafa Kemal ATATÜRK'ün 1 Kasım 1925'te Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin açılışında yaptığı konuşma, derneğin kuruluşuna temel olmuştur. Mustafa Kemal ATATÜRK, konuşmasında eğitimde hedeflenen seviyeye ulaşmak için özel girişim çalışmalarına ihtiyaç olduğunu dile getirmiş ve topluma çağrıda bulunmuştu.

Gazi Mustafa Kemal'in bu konuşmasından üç yıl sonra Trabzon milletvekili Hasan Bey'in başkanlığında Cumhuriyet Halk Fırkası Merkezi'nde 31 Ocak 1928'de toplanan bir kurul, Türk Maarif Cemiyeti'nin kuruluş çalışmalarını başlatmıştır. Bu kurulda yer alanlar, günümüzdeki derneğin kurucuları olarak kabul edilir. Kurulda başbakan İsmet İnönü, dokuz bakan ile birlikte 250 milletvekili vardı. Ayrıca pek çok bürokrat, ünversite rektörü ile Türk Ocağı Genel sekreteri kurulda yer almıştır.

31 Ocak 1928'deki toplantısında kurul, "Türk Maarif Cemiyeti Nizamnamesi"’nin maddelerin kabul etti. Böylece amacı "Türk çocukları için yabancı dil öğrenimi veren okullar ve her çeşit kurslar açmak; kimsesizliği ve parasızlığı dolayısıyla öğrenim görmeye imkan bulamayan ahlâklı, anlayışlı ve çalışkan Türk çocuklarının okumalarını sağlamak" olan dernek, "Türk Maarif Cemiyeti " adıyla kuruldu. İlk genel başkanı, başbakan İsmet İnönü idi.

Bursa Amerikan Kız Koleji binasının alınması
Kuruluşun hemen ardından derneğin ilk faaliyetlerinde birisi, Bursa Amerikan Kız Koleji binasının satın alınması oldu. Bazı Türk öğrencilerinin öğretmenlerden etkilenerek Hıristiyan oldukları iddiası üzerine kapanan Bursa Amerikan Kız Koleji'nin binasını, cumhurbaşkanın isteği üzerine Türk Maarif Cemiyeti satın almış ve bu binada Bursa Kız Lisesi hizmete girmiştir.

Amblemin belirlenmesi
1929 yılı Mart ayında derneğin, günümüzde halen kullanılmakta olan amblemi belirlendi. Amblemdeki meşale, eğitimi simgeler; ay, Türk bayrağından alınmıştır. Yıldızların ise ilk yönetim kurulunun beş üyesini ölümsüzleştirmek için olduğu söylenir.

Şube ve temsilcilikler
Cemiyet’in kuruluşundan sonra ülkenin pek çok yerinde şube ve temsilcilikler açıldı; kimsesiz Türk çocuklarının barınabilecekleri yurtlar ve okuların açılması için çalışmalar yürütüldü. Düzenlenen eşya piyangoları ile vatandaşların maddi desteği sağlandı. Harf Devrimi'nden sonra yeni harflerin öğrenilmesine destek olmak üzere çalışmalar yapıldı.

TED Ankara Koleji
Dernek bünyesinde açılan okullardan ilki, 1930-1931 öğretim yılında Ankara'da ana okulu olarak hizmete giren okuldur. 1931-1932 öğretim yılında "Ankara İlkokulu"'nun ilkokul birinci sınıfı açıldı. Okulun ilk müdürü Niyazi Berkes idi. Okul, ortaokul ve lise sınıfları açılarak büyüdü ve günümüzde TED Ankara Koleji olarak bilinen okul haline geldi. 1937 yılında TED Ankara Koleji, "Türk Maarif Cemiyeti Yenişehir Lisesi" resmî adıyla hizmete girdi; ilk mezunlarını 1939 yılında verdi.

Diğer okul ve yurtlar, burslar
1932 yılında dernek tarafından Antep’te anaokulu, Eskişehir’de ise yatılı okul açıldı. Adana, Ankara, Çorum, Eskişehir, İstanbul ve İzmir’de yurtlar açıldı ve 1400'den fazla çocuk bu yurtlarda barındı. Cemiyet, yurt olanağıı sağlayamadığı yoksul aile çocuklarına yiyecek ve kıyafet yardımı yaptı. Yol parası, yiyecek ve kitap temininde öğrencilere destek oldu; ayrıca İstanbul'da ve Avrupa’da yükseköğretim gören öğrencilere maddi yardım yaptı.

Dil eğitimi
Dernek, yabancı dil eğtimine büyük önem verdi. Yabancı okullara da bir alternatif sunmak için dil kursları açıldı. 1934'te Yenişehir Mektebi'nde ilkokul 3. sınıftan itibaren fen bilgisi ve matematik derslerinin İngilizce okutulmasına karar verildi.

Derneğin adı ve statüsü
1934'te "Türk Kültür Cemiyeti" adını alan dernek, 2 Aralık 1939 tarihli Bakanlar Kurulu Kararı ile kamuya yararlı dernek statüsü edindi. Derneğin adı 8 Haziran 1946 tarihinden itibaren "Türk Eğitim Derneği" oldu. Cemiyetin adının değişmesinde öz Türkçe bir adın verilmesi ile ilgili tartışmalar etkili oldu.

TED Okulları
Türk Eğitim Derneği'nin 2023 yılı itibarıyla kurulu ve eğitim veren 43 okulu bulunmaktadır. Bunlar isim ve kuruluş tarihleri ile aşağıda belirtilmiştir:

1. TED Ankara Koleji, 1930
2. TED Zonguldak Koleji, 1959
3. TED Karabük Koleji, 1964
4. TED Kayseri Koleji, 1966
5. TED Kdz. Ereğli Koleji, 1967
6. TED Batman Koleji, 1987
7. TED Aliağa Koleji, 1988
8. TED Afyon Koleji, 1999
9. TED Bursa Koleji, 2001
10. TED Isparta Koleji, 2001
11. TED Konya Koleji, 2001
12. TED Malatya Koleji, 2001
13. TED Mersin Koleji, 2003
14. TED Antalya Koleji, 2005
15. TED Samsun Koleji, 2007
16. TED Alanya Koleji, 2007
17. TED Eskişehir Koleji, 2008
18. TED Kuzey Kıbrıs Koleji, 2010
19. TED Ege Koleji, 2011
20. TED Hatay Koleji, 2012
21. TED Bodrum Koleji, 2012
22. TED Trabzon Koleji, 2014
23. TED Denizli Koleji, 2014
24. TED Adana Koleji, 2014
25. TED İzmir Koleji, 2014
26. TED Çorum Koleji, 2014
27. TED Rönesans Koleji, 2014
28. TED Kocaeli Koleji, 2015
29. TED Atakent (Halkalı) Koleji, 2015
30. TED Diyarbakır Koleji, 2015
31. TED Sivas Koleji, 2016
32. TED Şanlıurfa Koleji, 2016
33. TED Elazığ Koleji, 2016
34. TED Van Koleji, 2018
35. TED Atakent (Esenyurt kampüsü), 2019
36. TED Sakarya Koleji, 2019
37. TED Edirne Koleji, 2019
38. TED Çorlu Koleji, 2021
39. TED Bandırma, 2022
40. TED Üsküdar, 2022
41. TED Erzurum, 2022
42. TED Bolu, 2022
43. TED Düzce, 2022