Güldeste

Konusu

İnsanız ya, bazan Güleriz ağlanacak hâlimize”; bazan “Ağlarız hatıra geldikçe gülüştüklerimiz.
Mahalline uygun düşmüş bir nükteye, ya ki taşı gediğine koyan bir şakaya kim gülmezlik edebilir şu dünyada?!... Oysa çok nadir görülür oldu artık bu tür nükteler zamanımızda.
Güldeste, edebiyat dünyasında ünlü olmuş simalara ait, orada burada rastladığımız küçük anekdotların derlemesinden ibarettir. Büyük insanların şakaları, konuşmaları, hatta küfürleri de büyüktür. Eskilerin “Taşı gediğine koymak” dedikleri birtakım esprileri vardır ki konuşma anında birdenbire kalbe doğan bir ilhâmın ürünü olarak insana parmak ısırtır. Manzum olsun, mensur olsun konumuzun ağırlık noktasını oluşturan bu esprilerin birçoğu düşünülerek ve plânlanarak söylenmediği için, gerçekten büyük sözler olarak kabul edilebilirler.
Edebiyatımız eskiden beri ciddi konulara ağırlık verdiğinden, birtakım mizah ürünlerini yazıya geçirmeyi ihmal etmiştir. Kaldı ki günlük hayatın akışı içinde bu tür şakalar belki edebiyattan bile addolunmamıştır. Oysa bir küçücük şaka, gerek edebiyat tarihi, gerekse sahibinin edebî kişiliği hakkında ne büyük değerler taşıyabilir. Bunlar, bazan bilinmeyenlere veya birtakım gerçeklere ipucu olabilir; hatta bazan bir devre ışık tutabilir.
Bizim derlediğimiz mizahî epizotlar gerçekte mizah amacıyla yazılmış olmayıp zaman ve zeminin gereği, birdenbire doğmuşlardır. Bu sebeple Güldeste’nin özünü, -daha sonradan yazıya geçirilmiş- sözlü mülâtafalar oluşturur. Bunları seçerken harc-ı âlem olmamalarına özen gösterdik. Bizim istediğimiz şey, okuyucuya kahkaha ziyafeti çekmek değil; bir tebessüm ile onu düşündürmek ve eski söz ustalarını anarak ruhlarını şâd etmek; hatta belki onların şuh tabiatlarından ilham çalmaktır.