Sefarad
Sefarad
İbrani dilinde “Sefarad”, İspanya anlamına gelmektedir. 1492 yılında İspanya'dan kovulan Yahudiler, İspanya kökenli oldukları için kendilerine "Sefarad" adını koymuşlardır.
Ayrıca bir de Aşkenaz denilen Yahudiler vardır. Aşkenazlar Almanya, Fransa ve Doğu Avrupa'da yaşayan veya onların soyundan gelen Yahudilerdir. Sefaradlar ise İspanya, Portekiz, İtalya, Yunanistan, Türkiye, kuzey Afrika ve Ortadoğu'da yaşayan Yahudiler ve onların soyundan gelenlerdir.
İbrani dilinde “Aşkenaz”, Almanya anlamına gelmektedir.
Yahudiler 1492 yılında Hıristiyan hükümdarlar tarafından İspanya'dan kovulunca, birçoğu Hollanda, İtalya, Balkanlar, Türkiye (Osmanlı İmparatorluğu), kuzey Afrika ve Ortadoğu bölgelerindeki toplulumlar tarafından kabul edildiler.
Sefaradlar ile Aşkenazlar aralarında Yahudiliği yorumlama farkı vardır. Bu farklardan birine örnek: Hamursuz (Pesah) bayramı boyunca Sefaradlar pirinç, mısır ve bakliyat yiyebilirlerken, Aşkenazların bu yiyeceklerden sakınmasıdır.
Sefaradlar tarih boyunca yaşadıkları bölgenin, (Yahudi olmayan) yerel kültürüyle Aşkenazlardan daha fazla kaynaşmışlardır. Aşkenaz Yahudiliğin geliştiği Hıristiyan yörelerde ise Hıristiyanlarla Yahudilerin arası genellikle gergin olup, Yahudiler kendi dinlerinden olmayan komşularından ayrı duruyorlardı.
Sefarad dua ayinleri Aşkenazlardan değişiktir ve Sefaradlar farklı melodiler kullanırlar. Ayrıca Sefaradların bayram görenekleri ve geleneksel yemekleri de Aşkenazlardan farklıdır.
Birçok kişinin uluslararası Yahudi dili olarak bildiği Yidiş aslında Aşkenaz Yahudilerinin dilidir. Sefaradların kullandığı dil olan Ladino ise, kökleri İspanyolca ve İbranice'den gelen bir dildir. Tıpkı Yidiş'in Almanca ve İbranice'den geldiği gibi.
1492 yılının Mart ayında İspanya’nın Katolik kralı Ferdinand Katolik bir İspanya yaratmaya karar vererek dinlerini değiştirmeyi ret eden bütün Müslüman ve Yahudilerin İspanya’yı terk etmesi ister.
Bazı tarihçilere göre sayıları 200.000’i bulan İspanyol Yahudileri Avrupa’nın kuzeyine ve bütün Akdeniz bölgesine yayılırlar. Çok sayıda Sefarad doğuya yönelmiş, bir kısmı da Aşkenaz’ların yaşadıkları ülkelere yerleşmişti. Yine bazı tarihçilere göre bunların 93.000 kadarı Osmanlı İmparatorluğu’na gelirler ve zamanın sultanı II. Bayezid tarafından kabul edilirler.
16. yüzyılın sonuna kadar göç etmeye devam eden bu toplum adını İbranice’de “İspanya” anlamına gelen “Sefarad” kelimesinden alarak kendilerine “Sefaradlar” adını takarlar.
Osmanlı yönetimi altında Sefarad toplumu, din adamları, okul müdürleri ve hakimden oluşan yönetici kadrolarının etrafında ataerkil, dindar ve muhafazakar bir yaşam sürdürmüştür.
