Küçük Kaynarca Antlaşması
Küçük Kaynarca Antlaşması
Osmanlı İmparatorluğu ile Rusya arasındaki 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşını sona erdiren ve Osmanlı Devletinde önemli toprak kayıplarına yol açan antlaşmadır. Güney Dobruca'daki Küçük Kaynarca kasabasında imzalandığından bu adı almıştır.
Osmanlı ordusunun 1773’de Ruslara karşı kazandığı Ruscuk, Silistre ve Varna zaferlerinin intikamını isteyen Çariçe II. Katerina (Büyük Katerina), Tuna ordusunu takviye etmişti. Başkumandan Mareşal Romanzoff, Osmanlı ordusunu merkezinde muhasara için Şumnu’ya doğru hareket etti. Bu sırada rahatsız olan Vezir-i azam ve Serdar-ı ekrem Muhsinzade Mehmed Paşa, düşmanı karşılamak üzere Yeniçeri Ağası Yeğen Mehmed Paşa kumandasında bir kuvvet sevkettiyse de bu kuvvetler Kozluca’da mağlub oldu. Romanzoff’un bu başarıdan sonra Şumnu önlerine gelip Varna yolunu kesmek suretiyle Osmanlı ordusunu iaşe ve mühimmattan, mahrum etmesi, askerin dağılmasına yol açtı ve orduda on iki bin kişi kaldı. Yanındaki az sayıdaki kuvvetle mukavemet etmenin bir fayda sağlamayacağını anlayan Serdar-ı ekrem, mütareke istemek zorunda kaldı. Sadr-ı azam kethüdası Resmi Ahmed Efendi nişancı rütbesi ile birinci, Reisül-küttab İbrahim Münib Efendi de ikinci murahhas tayin olunarak 12 Temmuz 1774’te Şumnu’dan hareketle Balya Boğazına yakın Küçük Kaynarca kasabasına geldiler. Ruslar tarafının murahhası, General Repnin idi. Mareşal Romanzoff, mütareke kabul etmeyerek birinci sulh müzakeresinde esasları iki tarafça kabul edilmiş olan esaslara göre derhal sulh akdini istediğinden mecburen teklif kabul olunup iki günde ve iki celsede antlaşma imzalandı.
III. Mustafa'nın son günlerinde başlayan barış görüşmeleri, I. Abdülhamit tahta çıktıktan tam altı ay sonra "Küçük Kaynarca Antlaşması" ile sonuçlandı (21 Temmuz 1774)
Ayrıca bu antlaşmayla Kırım'a özerklik verilmesi Rusya'nın sonradan Kırım'ı egemenliği altına alması için bir atlama taşı oluşturmuştur. Nitekim Rusya bu antlaşmanın imzalanmasından 9 yıl sonra Kırım'ı topraklarına katmıştır.
Nedenleri:
1-Rus Çariçesi II. Katerina (Büyük Katerina)’nın Kırım’ı, Kafkasları ele geçirmek istemesi,
2-Rus Çariçesi Büyük Katerina’nın Lehistan’daki taht mücadelelerine karışması üzerine, Lehlilerin Osmanlıdan yardım istemesi,
Baltık Denizi ve İngilizlerin de yardımı ile Cebelitarık’tan Akdeniz’e gelen Rus donanması Çeşme önlerinde Osmanlı donanmasını yakmıştır (Çeşme Bozgunu 1770). Kartal Meydan Muharebesinde 180 bin kişilik Osmanlı Ordusu, 30 bin kişilik Rus Ordusu karşısında ağır bir yenilgi aldı. Bu olayları duyan III. Mustafa kederinden ölmüştür. Tahta geçen I. Abdülhamit barış istemiş, Küçük Kaynarca Antlaşması imzalanmıştır (1774).
Küçük Kaynarcanın Maddeleri:
1-Kırım bağımsız olacak
2-Rusya, Karadeniz’de donanma bulundurabilecek ve Rus ticaret gemileri boğazlardan serbestçe geçebilecek,
3-Ruslara da kapitülasyonlar verilecek,
4-Osmanlı Devleti, Rusya’ya savaş tazminatı verilecek
5-Rusya, Osmanlı Devletindeki Ortodoksların haklarını koruyacak
Küçük Kaynarca Antlaşmasının Önemi :
●Osmanlı Devleti’nin 18. yüzyılda imzaladığı en ağır antlaşmadır.
●Ortodoksları himaye hakkını elde eden Rusya, Osmanlı Devleti’nin iç işlerine karışma fırsatı bulmuştur.
● İlk defa halkı Müslüman olan bir ülke Osmanlı Devleti’nden ayrılmıştır. (Kırım)
● Osmanlı Devleti ilk defa savaş tazminatı ödedi
● Karadeniz Türk gölü olmaktan çıkmıştır.
●Ruslar ilk kez kapitülasyonlardan yararlanmaya başladı.
● Balkanlar ve Boğazlar Rus tehdidine açık hale gelmiştir.
