Kırgızistan
Kırgızistan (Kırgızca: Кыргыз Республикасы ya latin Kırgız Respublikası) Resmi Kırgız Cumhuriyeti, Asya'da bulunan bir ülkedir. Tamamı kara ile çevrili ve dağlıktır.
Sınırlarında Çin, Kazakistan, Tacikistan, ve Özbekistan bulunmaktadır. Başkenti Bişkek'tir. Bir dönem Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'ne bağlı iken, 1991 yılında bağımsızlığını ilan etmiştir. Kırgızistan’ın 2018 yılındaki nüfusu 6,316 milyon kişidir.
Kırgız halk edebiyatında Manas Destanı önemli bir yer tutar. Kırgız edebiyatının kurucusu olarak Toktoul Satılgan kabul edilir. Kırgızların dünyaca meşhur edebiyatçıları Cengiz Aytmatov’dur.
1991'den beri cumhurbaşkanı değişen ve çok partili sisteme geçerek, Jogorku Keneş'te (meclis) muhalefetin temsil edildiği tek bölge ülkesidir.
Kırgızistan cumhurbaşkanları :
1. 27 Ekim 1990 - 24 Mart 2005 - Askar Akayev
2. 25 Mart 2005 - 23 Temmuz 2009 - Kurmanbek Bakiyev
3. 23 Temmuz 2009 - 15 Nisan 2010 - Kurmanbek Bakiyev
4. 3 Temmuz 2010 - 1 Aralık 2011 - Roza Otunbayeva
5. 1 Aralık 2011 - 24 Kasım 2017 - Almazbek Atambayev
6. 24 Kasım 2017 - 16 Ekim 2020 - Sooronbay Ceenbekov
7. 16 Ekim 2020 - ------------------ -Sadır Caparov
Ülke Tarihi
Yenisey Irmağı boyunda medenî bir hayat süren Kırgızlar M.S. 1. yüzyılda Hun Devleti tabiiyeti altına girdiler. Hunluların dağılması üzerine, Kırgızlar, Hakas Devletini kurdular. Dördüncü yüzyılda kurulan Hakas Devleti, Baykal Gölü'nden Tibet’e kadar olan kısma hâkim oldu. 6. yüzyılda kurulan Göktürk Devleti ile mücadele eden Hakaslar, 840’ta Uygur Devleti'ni yıktılar.
10. yüzyılda (960 yılında 200 bin Müslüman aile vardı. Karahanlılar'ın tesiriyle İslâm dinîni kabul eden Kırgızlar, 13. yüzyılda Moğollar'ın hâkimiyetini tanıdılar. On yedinci yüzyılda Rus istilâsına karşı diğer Türk boylarıyla hareket ettiler. Kırgızların harp kabiliyetleri yüksekti. On dokuzuncu asırda Kırgız toprakları bütünüyle Rus hâkimiyetine girdi. 1924 senesine kadar Türkistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlıyken, 1925’te Kara Kırgız Özerk Oblastı adını aldı. Bir süre sonra Kara kelimesi kaldırıldı. 1936’da Kırgızistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti hâline getirildi ve Sovyetler Birliği'ni meydana getiren 15 İttifak Cumhuriyetinden biri hâline geldi. Eski Sovyetler Birliği'nin 1991’de dağılması üzerine, Kırgızistan bağımsızlığını ilân etti. Bağımsız Devletler Topluluğu'na üye oldu.
Ekonomik Durum
Ülke ekonomisi tarım, hayvancılık ve madenciliğe dayalıdır. Başlıca tarım ürünleri buğday, pamuk, şekerpancarı, mısır, tütün, sebze ve meyvedir. Dağlık bölgelerde yarış atları yetiştirilir, tavşan beslenir, arıcılık yapılır. En çok küçükbaş hayvan beslenir. Kırgızistan'da 1970'li yıllarda çeşitli mâdenler çıkarılmaya başlanınca mâden sektörü büyük hızla gelişmiştir. Makina, otomotiv, gıda, çimento, cam ve konserve fabrikaları başlıca sanâyi kuruluşlarıdır. Akarsu üzerlerinde kurulan hidroelektrik santralleri ekonomiye önemli ölçüde katkıda bulunur. Ülkede 600 civârında sanâyi kuruluşu vardır. Ülkede son yıllarda doğal güzelliklerin etkisi ile turizm faaliyetleri de hızlanmakta ve bu da ülke ekonomisine büyük katkı sağlamaktadır. Kırgızistan belki de Türk Dünyasındaki en fakir ve istikrarsız ülke konumundadır.
