forsa
forsa
Gemilerde kürek çeken mahkûm ya da tutsak erkek. İtalyanca kökenli bir kelimedir.
Forsa, eskiden donanmalarda savaş gemilerinde görev yapan çoğunlukla suçlu ve esirlerden oluşan askeri sınıftır. Genellikle kaçmamaları için küreklere zincirlenirler. Ortalama bir 18. yüzyıl kadırgasında 200-250 forsa bulunurdu.
Forsa birkaç anlama gelmektedir.
1. Eskiden gemilerde kürek çektirilen esir veya mahkûm kişi, payzen.
2. Matbaacılıkta baskı silindiri veya merdanenin baskı kağıdına tatbik ettiği basınç.
3. Baskı sonunda kağıdın arka yüzünde meydana gelen kabarıklık.
FORSA: Buharlı gemilerin icadından evvel yelkenli gemilerde kürek çekmeğe mahkum harp esirleri. Bunlar, kaçmamaları için birer ayakları güvertelere çakılı bulunurlardı. Ayaklarından bağlı olmaları münasebetiyle bunlara payzen namı da verilirdi. Bununla birlikte payzen tabiri, daha çok cürüm ve cinayet erbabından küreğe mahkum olanlar hakkında kullanılırdı. Harp esirlerinin gençleri ve çocukları, saraylara ve acemi olanları kışlalarına verilir, yirmi yaşından yukarı olanları da küreğe konulmak üzere tersaneye gönderilirdi.
Gemilerde harp esirlerine kürek çektirmek âdeti 15 ve 16. yüzyıllarda çok revaç bulmuştu. Venedik, Ceneviz, Barselona, Cezayir, Malta ve Osmanlı kaptanları, harp esirlerine, hatta mensub oldukları milletlere karşı vuku bulan muharebelerde bile zorla kürek çektirerek, bu şekilde harbi kazanmağa çalışırlardı.
