Rockefeller bursu

Rockefeller Vakfı (İngilizce: Rockefeller Foundation), New York'ta yer alan 420 Fifth Avenue merkezli, Rockefeller ailesi tarafından kurulmuş özel bir vakıf. Standard Oil sahibi John Davison Rockefeller, oğlu John D. Rockefeller Jr. ("Junior") ve şirket ve hayırseverlik danışmanı Frederick Taylor Gates tarafından kurulmuştur. Resmi kuruluş tarihi, tüzüğün New York Eyaleti Eyalet Yasama Meclisi tarafından resmen kabul edildiği 14 Mayıs 1913 tarihidir.

Vakıf 2015 itibarıyla toplam bağış açısından ABD'nin en büyük 39. vakfı olmuştur. 2016 yıl sonu itibarıyla toplam varlığı 2015'e kıyasla değişmeden 4,1 milyar dolar olarak kaydedilmiş vakıfın yıllık hibesi 173 milyon dolardır

Rockefeller Vakfı, 1913'te kurulduğu günden bu yana Amerikan sağlığı, eğitimi, ekonomik fırsatları ve diğer girişimlere yatırım yapan Vakıf, BlueConduit'in topluluklara güvenli içme suyuna erişim sağlama çalışmaları; aşırı doz salgınını sona erdirmek için Apalaşya'da bir araya gelme; Jobs to Move America'nın temiz teknoloji üretim sektöründe toplum yararına anlaşmalar yoluyla çalışanların refahını olumlu yönde etkilemek için dokuz eyalette yürüttüğü kampanya; ve ABD'de değişim yaratmayı hedefleyenler için yeni bir burs programı gibi yenilikçi yaklaşımlarla ABD'deki katılımını derinleştiriyor.


John Davison Rockefeller’ın 1913’te kurduğu vakıf sağlık ve sosyal bilim faaliyetlerine yoğunlaşıp rasyonel bilgi dağarcığını zenginleştirip “bilimsel” kültürü güçlendirmeyi amaç edinmişti. Ancak bilim ve teknolojideki ilerlemenin insanlığın mutlak faydasına olmadığı İkinci Dünya Savaşı’ndaki yıkım ile anlaşılmış, sosyal bilimlerin de insan davranışlarını kontrol etmede yetersiz kaldığı görülmüştü. 1945 sonrası kendine yeni yol haritası arayan vakıf yönetimi bu sorunların çözümü için beşerî bilimlerin geliştirilmesi ve desteklenmesi gerektiği sonucuna vardı.

Soğuk Savaş dönemi Amerikan çıkarları için önemli bir ülke olan Türkiye giderek vakfın ilgi alanına girdi. Aslında Türkiye 1945 öncesinde Rockefeller Vakfı tarafından sağlık hizmetleri alanında destek alan bir ülkeydi, ancak 1950– 1965 yılları arasında beşerî bilimler alanındaki destekler önem kazandı. Rockefeller Vakfı’nın Türkiye’deki faaliyetleri için anahtar şahsiyet vakfın beşerî bilimler biriminin
direktör yardımcısı John Marshall’dır. 1948–1960 yılları arasında Türkiye’yi sık sık ziyaret eden Marshall edebiyat ve sanat erbabı ile sık sık görüştü; bürokrasi ve okul yöneticileri ile dostluk geliştirdi. Marshall’a göre İslam Yakın Doğu’da şaşırtıcı bir şekilde gücünü korumaktaydı ve bu bölgede yaşanacak sosyal değişim yabancı değil yerli aktörler tarafından gerçekleştirilecekti. Marshall Türk toplumunu
kabaca “nüfuz edilemeyen çoğunluk” ve “yaratıcı azınlık” olarak ikiye ayırıyor, Türkiye’nin batıya yakınlaşmasının ancak kendileriyle aynı vizyonu paylaşan “yaratıcı azınlık” eliyle sağlanabileceğini iddia ediyordu. Ona göre, Rockefeller Vakfı gibi Batılı kurumlara düşen görev bu değişime liderlik edecek isimleri tespit edip kendi ülkelerinde önlerini açmaktır. Vakfın Türkiye’deki faaliyetleri Marshall’ın çizdiği bu çerçeveye göre şekillendi.

Zamanın aydın çevreleri nezdinde ilgi uyandıran ve revaç bulan Rockefeller destekleri Türk batılılaşmasının yönünü tayinde kayda
değer bir rol oynamıştır.